سینمای ما - محمد تاجيك - زهرا نعيمي: شب آخر فيلمبرداري فيلم <پستچي سه بار در نمي‌زند> قرار مي‌شود براي تهيه گزارش به پشت صحنه اين فيلم برويم؛ فيلمي كه بازتاب‌هاي گسترده مطبوعاتي و حضور بازيگران مطرح و كارگردان باسابقه آن، آن را به فيلمي كنجكاوي‌برانگيز تبديل كرده است. تمامي عوامل گروه از دادن برخي اطلا‌عات درباره داستان فيلم و شخصيت‌ها به دلا‌يل منطقي معذورند، اطلا‌عات فيلم به‌طور كامل داده نمي‌شود و...براي تهيه گزارش بايد به باغي بزرگ در حوالي خيابان ستارخان رفت. پيداكردن باغ آنقدر سخت است كه تلا‌ش و جست‌وجو براي يافتن ‌آن، خستگي را بر تن آدم به جا مي‌گذارد. با هزارويك بدبختي و فلا‌كت باغ مورد نظر پيدا مي‌شود، پا گذاشتن در باغي كه قرار است فيلمي وحشتناك در آن ساخته شود آن هم در شب، در حقيقت وحشتي عظيم را نصيب آدم مي‌كند.
امير قادري و نيما حسني‌نسب هم قرار است امشب به پشت صحنه فيلم بيايند، خب وقتي آنها باشند آدم كمتر مي‌ترسد؛ حداقل يكي، دو نفر ديگر هستند. براي پيدا كردن محل فيلمبرداري، به فرامرز روشنايي زنگ مي‌زنم، موبايلش خاموش است. به جواد قلي‌زاده (مدير توليد) فيلم زنگ مي‌زنم، جواب نمي‌دهد. چند بار زنگ مي‌زنم باز هم جواب نمي‌دهد. (بعدا مشخص مي‌شود او در جواب من اس‌ام‌اسي نوشته كه اشتباها آن را براي حسن فتحي فرستاده است.) امير قادري نيز مي‌گويد ممكن است امشب سر صحنه فيلم نيايد. با اين تفاسير فكر مي‌كنيد اعصابي براي آدم مي‌ماند؟ به جواد نوروزبيگي (تهيه‌كننده فيلم) زنگ مي‌زنم، او نيز جواب نمي‌دهد. ديگر به اين نتيجه رسيده‌ام كه وحشت درون فيلم به دنياي بيرون از فيلم نيز سرايت كرده است. مي‌خواهم قيد همه چيز را بزنم كه جواد نوروزبيگي در آخرين لحظه به موبايلم زنگ مي‌زند: بلند شو بيا، كجايي ديگر؟!
سيمرغ براي دروازه‌بان
در طبقه سوم عمارتي بزرگ در باغي بزرگ‌تر در حوالي ستارخان، تعدادي از عوامل گروه در حال تماشاي بازي ايران هستند. دروازه‌بان تيم ملي، در اين بازي تا به حال باعث شده تا ايران چند گل نخورد؛ همان دروازه‌باني كه علي‌آبادي بعدا به او چند ميليون تومان جايزه مي‌دهد. يكي از عوامل فيلم مي‌گويد بايد به او سيمرغ داد.
جواد نوروزبيگي، حسن فتحي و فرامرز روشنايي از فرصت اندكي كه در خلا‌ل فيلمبرداري به‌وجود آمده استفاده مي‌كنند و در حال تماشاي فوتبال هستند. حسن فتحي با دقت و اشتياق خاصي درباره يكي از بازيكنان تيم ملي صحبت و با اشاره به صحنه‌اي از بازي از او دفاع مي‌كند.
فيلمبرداري فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند دومين فيلم بلند حسن فتحي پس از <ازدواج به سبك ايراني> از 25 شهريور شروع شده و دقيقا شبي كه براي تهيه گزارش به پشت صحنه اين فيلم مي‌رويم؛ يعني هفته گذشته به پايان مي‌رسد.
تمامي فيلمبرداري فيلم در 65 جلسه انجام شده كه بيش از 60 جلسه آن در شب بوده و تنها 5، 6 جلسه در روز بوده است. تمام فيلمبرداري در لوكيشن باغ كه لوكيشن خاصي است انجام مي‌شود.
عمارت، يك عمارت سه طبقه است كه بازيگران طبقه اول محمدرضا فروتن و باران كوثري هستند. بازيگران طبقه دوم پانته‌آ بهرام و امير جعفري هستند و علي نصيريان، رويا تيموريان، ليلا‌ زارعي و پارسا مشيري نيز بازيگران طبقه سوم را تشكيل مي‌دهند.
فيلمبردار پشت صحنه فيلم در حال مصاحبه با برخي عوامل گروه است. يكي از عوامل گروه در مصاحبه خود از اينكه با گروهي حرفه‌اي و صميمي كار مي‌كند بسيار راضي است. او وقتي مي‌بيند ممكن است اين تعريف كردن، به نوعي غيرقابل باور باشد با جديت بيشتري، بر رضايت خود تاكيد مي‌كند.
هم‌اكنون گروه در حال گرفتن پلا‌ن‌هايي در طبقه سوم عمارت است. گروه از ساعت 7 بعدازظهر كار خود را شروع كرده و تقريبا تا ساعت 9 كه ما سر صحنه بوديم 5 پلا‌ن گرفته.
به گفته درست‌اندركاران فيلم، تدوين فيلم شروع شده و حسن حسن‌دوست در حال تدوين فيلم در استوديو روشنا است.
يك اثر تاريخي فلسفي در قالب معمايي جنايي
با توجه به فضاي فيلم يكي از ويژگي‌هاي مهم كار، چهره‌پردازي و گريم آن است. سعيد ملكان، كار گريم فيلم را انجام مي‌دهد كه به نظر مي‌رسد در جشنواره فيلم فجر امسال با درخشش خوبي مواجه شود. كار چهره‌پردازي فيلم <فرزند صبح> را نيز سعيد ملكان انجام داده است. فرامرز روشنايي مدير روابط عمومي فيلم معتقد است كار سعيد ملكان به‌گونه‌اي است كه حركت تازه‌اي را در عرصه گريم به‌وجود آورده است.
در حالي‌كه در مطبوعات و رسانه‌ها و در ميان علا‌قه‌مندان به پيگيري اخبار سينمايي، دومين فيلم حسن فتحي به فيلمي در ژانر وحشت، شهره است، روشنايي در توضيح ژانر فيلم مي‌گويد: اين فيلم يك اثر تاريخي، فلسفي در قالب معمايي جنايي است و همين مضمون مي‌تواند پيچيدگي‌هاي اين فيلمنامه را نشان دهد. اگرچه فيلمنامه پستچي سه بار در نمي‌زند پيچيده است، بدين معني نيست كه تماشاگر عادي كه سينماي جدي را پيگيري مي‌كند سرگردان مي‌شود، بلكه به اعتقاد دست‌اندركاران آن، داستانش روان است.
داستان فيلم حسن فتحي درباره جواني است كه دختري را به گروگان مي‌گيرد تا پدر دختر را به سوي خود بكشاند تا بر سر ماجراهايي در گذشته با او تسويه حساب كند.
طراحي صحنه و لباس اين فيلم با توجه به مضمون اصلي آن، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. طراحي صحنه و لباس را اصغر نژادايماني برعهده داشته است.
تنيده شدن دوره‌هاي مختلف
فضاي فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند به‌گونه‌اي است كه دوره‌هاي مختلف در طبقات مختلف ديده مي‌شود و اين دوره‌ها درهم تنيده شده ولي فضاي روايي فيلم روان است.
در شب آخر، در طبقه سوم عمارت، رويا تيموريان و ليلا‌ زارع جلوي دوربين مي‌روند، تهيه گزارش از اين سكانس، امكان‌پذير نمي‌شود چون عوامل در اتاقي كار مي‌كنند كه چند بار كه خواستيم وارد ‌آن شويم موفق نشديم. هر بار كه وارد اتاق مي‌شديم با اين جمله كه در آيينه ديده مي‌شويد بيرون رانده مي‌شديم.
دغدغه در قالب ژانر وحشت
جواد نوروزبيگي تهيه‌كننده فيلم در صحبت‌هايي درباره فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند مي‌گويد: اين فيلم فيلمي است كه در واقع كارگردان آن براي بيان حرف‌ها و دغدغه‌هايش از قالب ژانر سينمايي وحشت استفاده كرده است.
وي ادامه مي‌دهد: پستچي سه بار در نمي‌زند فيلمي است كه 20 دقيقه ابتدايي آن باعث ميخكوب شدن تماشاگر مي‌شود و فضايي ملموس دارد. نوروزبيگي اين فيلم را از نظر اجرا فيلم سختي نمي‌داند ولي مي‌گويد: در كل اين پروژه پرريسك است چون فيلم فيلمي اپيزوديك است و از سوي ديگر سه مقطع تاريخي را در يك ساعت روايت مي‌كند. فيلمي است كه شكست زمان دارد. ما در فيلم از زمان حال به پهلوي و از زمان پهلوي به قاجار مي‌رويم.
درباره پيش‌بيني استقبال از فيلم از نوروزبيگي مي‌پرسيم. او مي‌گويد: اميدواريم استقبال خوبي از فيلم شود. با توجه به سابقه و اعتبار آقاي فتحي و بازتاب‌هاي رسانه‌اي فكر كنم با نمايش در جشنواره استقبال خوبي از فيلم شود و تبليغ دهان به دهان براي فيلم به وجود آيد.
نوروزبيگي معتقد است: هر فيلمي در هر ژانري اگر درست و دقيق ساخته شود قطعا موفق مي‌شود. پستچي سه باردر نمي‌زند نيز فيلمي است كه براي گيشه و مخاطب‌عام ساخته شده و ما اميدواريم مردم از آن استقبال كنند. ‌
نوروزبيگي جلوه‌هاي ويژه را از مهم‌ترين ويژگي‌هاي فيلم مي‌داند و مي‌گويد: جلوه‌هاي ويژه فيلم ميداني است و بخش اكشن آن دلهره‌آور است، به شكلي كه در بخشي از صحنه‌ها جلوي چشمم را گرفتم و به نظرم خيلي قابل باور و درست است ولي بخش‌هاي بسيار سختي بود. ‌
همچنين گروه بدلكاري به سرپرستي پيمان ابدي، فيلمنامه را خوب فهميده بودند و كمترين تكرار را در اين بخش داشتند و برخلا‌ف تصور اوليه ما، خيلي خوب از پس اين صحنه برآمده و واقعا خوب اجرا كردند و 99 درصد محاسبات ما درست بود. نوروزبيگي همچنين مي‌گويد: بازيگران اين فيلم هم به اين باور رسيده بودند كه با فيلم متفاوتي مواجه هستند و با كارگردان فيلم هم هماهنگ بودند. ‌ او در پاسخ به سوال ما عنوان مي‌كند: ما قصد داريم اين فيلم را پس از جشنواره در عيد نوروز اكران كنيم و اميدواريم اين امر امكان‌پذير شود. ‌
سه فيلم در يك فيلم
جواد قلي‌زاده مدير توليد فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند نيز با اشاره به اينكه در يك لوكيشن و يك ساختمان، سه زمان نشان داده مي‌شود، مي‌گويد: ما در اين فيلم درواقع سه فيلم ساختيم. وي ادامه مي‌دهد: معتقدم اين فيلم اگر اكران شود دريچه جديدي در سينما گشوده مي‌شود و قطعا فيلمي خواهد بود كه با يك بار ديدن سير نمي‌شويم.
و اما حسن فتحي
حسن فتحي چندان علا‌قه‌اي به صحبت كردن درباره اين فيلم ندارد ولي ما او را مجبور مي‌كنيم كه قدري درباره فيلم توضيح دهد. فتحي البته مي‌گويد: صدا و موسيقي با توجه به اينكه اين فيلم، فيلمي است كه صدا در آن نقش بسياري دارد از اهميت زيادي برخوردار است. او البته نگران وضعيت صداي فيلم در هنگام اكران آن در سينماها است چون از نظر او و ما وضعيت صداي سينماها، وضعيت قابل تحملي نيست. ‌
فتحي معتقد است: قصه سه طبقه واقع در فيلم، قصه تقابل و چالش چند فرهنگ با يكديگر است و اشتراكات فرهنگي اين سه طبقه از خلا‌ل اين سه داستان مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اين فيلم، داستان سه دوره تاريخي با همه تشابهات و تمايزات اين سه دوره است. ‌
از حسن فتحي درباره نام فيلم مي‌پرسيم، او مي‌گويد: عنوان پستچي سه بار در نمي‌زند عنوان چالش‌برانگيزي بوده و هر فيلمي با عنوانش با مخاطبان صحبت مي‌كند و من از عنواني كه عده‌اي مي‌گويند خوب است و عده‌اي مي‌گويند بد است، لذت مي‌برم.
وي ادامه مي‌دهد: مثلا‌ در سريال شب دهم، واقعا بايد اسم سريال را شب دهم مي‌گذاشتيم چون نشان‌دهنده نقطه تحول اين آدم‌ها بود. يا در زمان ساخت سريال مدار صفر درجه مي‌گفتند اسم سريال، براساس كتابي از احمد محمود است و به نظرم هيچ اسمي مناسب‌تر از اين اسم براي واگويي زندگي شخصيت‌هايي كه دچار تراژدي تلخ تاريخي و برزخ پوچ بوده‌اند، نيست. واقعيت اين است براي فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند اسمي مناسب‌تر پيدا نكردم. ‌
فتحي مي‌گويد: من هم‌اكنون فقط به اين فكر مي‌كنم و تمام تلا‌شم را مي‌كنم كه كار خوب و شسته‌رفته‌اي از كار دربيايد و الا‌ن به حضور در جشنواره فجر و اكران عمومي فكر نمي‌كنم. فتحي اين جمله‌ها را در پاسخ به اين سوال ما درباره وضعيت حضور فيلم در جشنواره و اكران عمومي آن مي‌گويد. ‌
كارگردان سريال‌هاي مدار صفردرجه و ميوه ممنوعه مي‌گويد: طي 15 سال كار در تلويزيون رفته‌رفته آموختم كه با سطوح متفاوتي از مخاطبان تلويزيون ارتباط برقرار كنم. ممكن است موضوع فيلم موضوعي غامض و پيچيده‌اي باشد ولي با تكنيك‌هايي كه در تلويزيون آموختم ارتباط با مخاطب عام برايم راحت‌تر است. يعني از تجربه‌هايي كه در ساخت سريال‌هايي كه مخاطبان بسياري دارد، در اين فيلم بهره گرفتم. قصه و مضمون فيلم اگرچه پيچيده است ولي از قالب آشنا، همه‌فهم و عامه‌پسندي براي اين مضمون پيچيده استفاده شده است. ‌
فتحي مي‌گويد: قصه فيلم پستچي سه بار در نمي‌زند از چهار سال پيش و درست پس از پخش سريال شب دهم در ذهن من بود و در تمام اين 4، 5 سال اين قصه از ذهن من بيرون نرفت و از پايان مدار صفردرجه تا آغاز سريال ميوه ممنوعه، فيلمنامه آن را نوشتم و در طول يك سال گذشته، يكي، دو بار قصه را بازنويسي كردم و قصه فيلم، قصه‌اي بود كه مصرانه از من مي‌خواست كه آن را فيلم كنم.
هادي ساعي و پستچي
در شب آخر، هادي ساعي نيز به پشت صحنه فيلم مي‌آيد. او در حقيقت در حال بازي در فيلم مستندي به كارگرداني مجيد توكلي است. شب آخر، در واقع شام آخر نيز هست و ضيافت شامي با حضور تعدادي از عوامل برپا شده است. ‌