سينمای ما - يادداشت سعيد مستغاثي درباره نقد و انتقاد در سينماي ايران در آستانه جشن منتقدان / "كار جهان به اعتدال راست مي‌شود"
شنبه 25 ارديبهشت 1389 - 10:17

I نظرسنجی I

نظر شما درباره قیمت بلیت سینماها در سال 1389 چیست؟




سينماي جهان
من تسلیم شده‌ام
همه چیز با فیلمنامه آغاز می‌شود و به پایان می‌رسد
جورج كلوني این بار واقعا روانه بيمارستان شد
مریل استریپ امسال هم گزینه اصلی اسکار است
جیم شرایدن برای فیلم تازه‌اش دنیل کریگ را انتخاب کرد
سایت‌اند ساند 50 فیلمساز نامتعارف سینما را معرفی كرد
معرفی کامل فیلم «جی آی جو: ظهور کبرا» - حامد مظفری
سال‌هایِ از دست رفته (یادداشت گِئورگ ویلیامسون بر فیلم «تابستان» ترجمه پیمان جوادی)
گفتگویی با استاد ژاپنی انیمیشن جهان به بهانه نمایش فیلم تازه‌اش
قسمت‌های پنجم و ششم «اسپایدرمن» را نویسنده «زودیاک» می‌نویسد
فرار بزرگ (یادداشت برایان لوری –ورایتی- بر مجموعه تلویزیونی «فرار از زندان: فصل اول» ترجمه پیمان جوادی)
معرفی کامل «آدم‌های بامزه» - حامد مظفری


هیچ


  (305 رأي)

کارگردان :
عبدالرضا کاهانی
به رنگ ارغوان


  (233 رأي)

کارگردان :
ابراهیم حاتمی كیا
تسویه حساب


  (148 رأي)

کارگردان :
تهمینه میلانی
پوپک و مش ماشاالله


  (253 رأي)

کارگردان :
فرزاد موتمن
طهران تهران


  (240 رأي)

کارگردان :
داریوش مهرجویی



يادداشت سعيد مستغاثي درباره نقد و انتقاد در سينماي ايران در آستانه جشن منتقدان
"كار جهان به اعتدال راست مي‌شود"
"كار جهان به اعتدال راست مي‌شود"


سينماي ما - شاید درنگاه نخست و نوعی منطق تک بعدی،غلط مصطلحی رایج باشدکه جایگاه نقد و منتقد را در مقابل و متضاد با هرگونه فعالیت و حرکت تولیدی و توزیعی در عرصه سینما می داند. این نوع دیدگاه چه در میان تولید و توزیع کنندگان سینمای ایران و چه در جمع برخی منتقدین ، منتقد جماعت را گروهی می دانند که بر برج عاج تکیه زده و تنها وظیفه ای که برای خود در نظر می گیرد ، اشکال گیری و کوبیدن هرنوع محصول سینمایی است و لاغیر!

متاسفانه ضایع نمودن ابعاد مختلف تولیدی ، ساختاری و محتوایی هر اثر سینمایی بدون تسلط بر دانش سینمایی و تکیه بر معلومات هنری و صرفا در نظر گرفتن سلیقه و تمایلات شخصی ، از آسیب های این گونه نگرش به مقوله نقد و منتقد بوده و همواره از آفات حیطه نقد در سینمای ایران محسوب شده است. اگرچه پر واضح است که آسیب های نرم افزاری و سخت افزاری ، تنها مختص به صنف منتقدین نبوده و همچنانکه دوستان سینماگر در تمام شاخه ها و حرفه های سینمایی ، خود بارها و بارها اذعان داشته اند ، برای هر یک از صنوف سینمایی در ایران ، آسیب های متعددی از جمله کم دانشی و عدم تسلط به تخصص مربوطه قائل هستند. به قول مرحوم علی حاتمی در فیلم "کمال الملک" که از زبان مظفرالدین شاه قاجار در پاسخ به درخواست نقاش باشی مبنی بر دست یافتن به مرتبت استاد تیسین ، نقاش بزرگ فرانسوی ، گفت :

"...کار جهان به اعتدال راست می شود ، همه چیزمان باید به همه چیزمان بیاید. اتابک بدش نیاید ، ما که صدراعظم مثل بیسمارک نداریم که نقاش باشی آنطور داشته باشیم. بیله دیگ ، بیله چغندر..."

اما برای دریافت واقع بینانه جایگاه منتقدان در سینمای ایران بایستی حیطه نقد و منتقد را وسیع تر بنگریم. حیطه ای که سالهاست عرصه های گوناگونی را در فضای رسانه ای کشور در برگرفته است.

به خاطر دارم سالهای اولیه ای که در هفته نامه سینما قلم می زدم(اوایل دهه 70) ، با پیشنهاد سردبیر مجله (سید غلامرضا موسوی) و معاون ایشان (فریدون خان جیرانی) بنا شد که به جای نقد مجرد فیلم ها و همچنین گفت و گوهای خنثی با کارگردان هر فیلم ، مصاحبه های چالشی تحت عنوان گفت و گوی منتقد و فیلمساز انجام گیرد(و یکی از پایه های این گفت و گوهای چالشی همین جناب محمد آقای سلیمانی ، سردبیر محترم هفته نامه وزین جهان سینما بود) که هم از به اصطلاح یک طرفه به قاضی رفتن منتقد پرهیز شود و هم فیلمساز بتواند در یک نقد رو در رو حرف ها و پاسخ های خود را عرضه دارد.

چنین اتفاقی در قسمت گزارش هم افتاد و منتقدین مجله اقدام به نوشتن گزارشات تحلیلی درباره معضلات گوناگون سینمای ایران در گفت و گوهای کوتاه با دست اندرکاران و سینماگران ، نمودند که بعضا در تصمیم گیری ها و انتخاب مسیر صحیح ، راهگشا بود. مثلا سلسله گزارشاتی که در رابطه با پدیده ویدئو و آزاد سازی آن در جامعه ، تحت قانونمندی های اصولی تهیه و ارائه گردید(آن هم در شرایطی که چشم انداز روشنی برای عرضه فیلم های ویدئویی در کشور به شکلی که با قواعد عرفی و شرعی متناسب باشد ، وجود نداشت ) تاثیر بسیار مثبتی در شکل گیری شبکه رسمی ویدئویی داشت.


حتی بخش خبر هم از تاثیرات نقد بی بهره نماند و منتقدین با حضور در این قسمت ، به نوشتن اخبار تحلیلی اقدام کردند که در شیوه اطلاع رسانی سینمای ایران تحولی ایجاد کرد. همین شیوه بود که به تدریج ، گزینه روابط عمومی را برای تولیدات سینمای ایران بوجود آورد و فیلمسازان از آن پس با بهره گیری از دانش سینمایی منتقدین در ارائه مطلوبتر محصولات خویش بهره گرفتند تا مخاطب با نگرشی طالب ، در انتظار اثر مربوطه بماند و سپس با ذهنی آماده تر به تماشای آن برود.

ملاحظه می شود که در طول این سالها حرفه منتقد از یک سری نقد نویسی مجرد و شخصی به کل حیطه رسانه ای سینمای ایران گسترش یافته است.

در واقع از همین کانال است که فیلمسازان می توانند حرف ها و نظرات و توضیحات خود را به سمع و نظر مخاطبانشان برسانند و پتانسیل افزونتری برای تاثیرات محصولاتشان فراهم آورند.

بعد دیگری از جایگاه منتقدین را می توان دربعد تئوریک و تحلیلی سینمای ایران جستجو نمود. شاید برخی از مخاطبان فوتبال دوست این مقاله مطلع باشند ، چند سالی است ، تیم های معتبر فوتبال دنیا ، متخصصانی را تحت عنوان "آنالیزور" به خدمت گرفته اند. آنالیزور در واقع پیش از هر مسابقه ، تیم حریف را زیر نظر گرفته ، به تماشای مسابقات تدارکاتی یا رسمی و یا تمرینی آن رفته و تحلیل دقیقی از نحوه بازی و حرکات تکنیکی هر بازیکن و همچنین تاکتیک های مرسوم هر تیم کسب می کند و همراه راه های مقابله با آن تکنیک ها و تاکتیک ها ، به مربی تیم خود ارائه می نماید تا وی تیم خود را براساس آن تحلیل ها ، آرایش دهد.

آنالیزورها همچنین نقاط ضعف و قوت فردی و جمعی تیم خودی را ارزیابی کرده و ورای نگاه مربی به تحلیل آنها پرداخته تا بتوانند راهکار برخورد صحیح با آنها را دریابند . از آن پس بود که مربیان با آگاهی بیشتری از تیم خود و همچنین تیم حریف ، به میدان مسابقه رفتند و بنا بر نظر کارشناسان و صاحب نظران ، تیمی که دارای آنالیزور قوی تری بود ، همواره 50 درصد از برد در زمین بازی را از آن خودمی کرد.

در تاریخ سینما هم ، دوره هایی که منتقدان به عنوان یک آنالیزور ، چالش های سینما را کشف کرده و راه های تازه ای را برآن نمایانده اند ، کم نبوده است. مثال منتقدان نشریه "کایه دوسینما" و موج نوی سینما در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 میلادی و همچنین حرکت منتقدان فیلم مووی در انگلیس و جنبش جوانان خشمگین در سینمای این کشور ، بارها و بارها توضیح داده شده است. در همین سینمای خودمان ، نقش امثال طغرل افشار و پرویز دوایی در پیشرفت سینمای ایران در برهه هایی از تاریخ آن ، انکار ناپذیر است و بسیاری از فیلمسازان سخت گیر هم به آن معترفند.

بدون تردید منتقدان جوان سالهای پس از پیروزی انقلاب در بازکردن چشم اندازهای جدید برای مدیرانی که سینمای نوین ایران را در دهه 60 هدایت کردند ، تاثیر به سزایی داشتند، همچنانکه پس از آن در نمایاندن نحله های تازه و روز سینمای جهان ، جریانات جدید سینمایی و سمت گیری های جشنواره ها و بازارهای بین المللی به سینماگران ، نقش اساسی برعهده داشتند.

طبیعی است که منتقد و نویسنده سینمایی به دلیل ماهیت حرفه ای خود بیش از یک فیلمساز و سینماگر که طبعا امور حرفه ای خاص خود را دنبال می کنند ، با فیلم ها و امواج مختلف سینمای روز دنیا و یا سینمای کلاسیک مواجه باشد و می تواند با تحلیل و ارزیابی آنها ، نقاط قوتشان را به سینماگر خودی بنمایاند و عرصه های نوینی را برایش بگشاید و از طرفی با مقایسه این نقاط قوت هم می تواند نقاط ضعف سینمای داخلی را بهتر شناسایی کرده و در مقابل چشمان سینماگران قرار دهد.

این عملی است که این روزها در بسیاری از نشریات سینمایی ، انبوهی از میزگردها و همایش ها و برنامه های نمایش فیلم تلویزیون و جلسات نقد و بررسی آثار سینمایی در جشنواره ها و هفته فیلم ها و ... توسط منتقدین و نویسندگان سینمایی صورت می گیرد. و این ها علاوه بر طیف گسترده ای از مشاوره های سینمایی است که مدتهاست توسط منتقدان سینمایی در سطوح مختلف تولید به تهیه کننده و کارگردان و فیلمنامه نویس و ...داده می شود.

در واقع حایگاه نقد و منتقد و نوشتار سینمایی ، آنگاه به طور واقعی در عرصه سینمای ایران روشن می گردد که تمامی مواردی که در بالا ذکر گردید ، در نظر آورده شود ، آنگاه است که بسیاری از تردیدها درباره حضور انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی در میان صنوف تولیدکننده و توزیع فیلم خانه سینما از میان می رود.

در نظر داشته باشیم که این روزها میدان نقد و منتقد از حیطه رسانه های نوشتاری فراتر رفته و به فضای گسترده سایبر کشانیده شده است. امروزه هزاران وبلاگ و وب سایت سینمایی در اینترنت ، به نقد و نظر در مورد آثار سینمایی می پردازند. میزان روزانه کاربری برخی از این وب سایت ها از کل تیراژ اغلب نشریات مکتوب سینمایی فراتر است. اینک در فضای وب ، مقوله نقد سینمایی ، اهمیت خاصی یافته و کاربران اینترنتی با تشکیل گروهها و جلسات نقد و بررسی الکترونیکی ، دیدگاههای تازه ای را در مقابل جریانات سینمایی و البته فیلم های تولیدی عرضه می دارند که در استقبال یا عدم استقبال از آثار سینمایی به نحو حیرت انگیزی موثر است. نیروی فکری و تئوریک عظیمی که در این گروه وسیع اینترنتی وجود دارد ، شاید از دید و نگاه برخی تولیدکنندگان و دست اندرکاران این سینما ، پنهان باشد ولی انکار شدنی نیست. اینک بسیاری از این بلاگرها در انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی عضویت دارند و برخی دیگر از آنها نیز در آستانه عضویت هستند.

به راستی کدامین صنف به جز منتقدین سینمایی می تواند ریشه ها و زمینه های ساختاری و محتوایی بحران امروز سینمای ایران را تحلیل کرده و با همفکری دست اندرکاران و مدیران این سینما به دریافت راهکارهای عملی آن یاری رساند؟ چنانچه به اعتراف گروه وسیعی از کارشناسان سینمایی،آنچه این روزها بیش از هر نقطه ضعفی، سینمای ایران را رنج می دهد ، همانا ضعف تئوریک است . و این ضعف را کدامین صنف جز منتقدین آگاه سینمایی که مدام ، سینمای روز جهان رصد می کنند و به بازخوانی و ارزیابی تاریخ سینما می پردازند ، قادر به رفع هستند؟

به نظرمی آید که امروزه سینمای ایران چندان نیازی به نقد موردی و مجزای فیلم ها و محصولاتش نداشته باشد. در واقع این نوع نقد و تحلیل دیگر دردی را از این سینمای بحران زده دوا نمی کند به جز اینکه به بحث و جدلی شخصی میان منتقد و فیلمساز بیانجامد آنهم در شرایطی که خود فیلمساز به بسیاری از اشکالات فیلمش واقف است و آن را ناشی از تنگنای شرایط و پتانسیل ها و ظرفیت ساختاری و فنی سینمای ایران می داند ولی منتقد مربوطه غالبا مشکلات و معضلات مورد بحث را در تحلیل فیلم ها در نظر نمی گیرد. این درحالی است که در تاریخ سینما ، دسته وسیعی از معتبرترین منتقدان از جمله نویسندگان نشریه فیلم مووی در دهه 60 میلادی ، شرایط تولید یک فیلم را در نقد آن ، موثر دانستند.

اما به نظر می آید آنچه که امروز برای سینمای ایران بیش از بررسی و نقد تک فیلم هایش ، اهمیت دارد ، تحلیل جریانات موجود در ساختار تولید و توزیع آن ، نمایاندن کمبودها ، بی تخصصی ها و معضلات در حیطه های مذکور و معرفی ساختارهای استاندارد تولید و توزیع است که منتقدین برای شناسایی و ارائه آنها می توانند در کنار سایر سینماگران و دست اندرکاران سینمایی قرار گیرند و به رشد و تکامل سینمای ایران یاری رسانند.

سینمای ایران ، هرآنچه که امروز هست ، نتیجه و دستاورد آگاهی ها و ندانم کاری های مدیران و مسئولین مربوطه و طیف وسیع سینماگران و فیلمسازان و همچنین منتقدان آن است. انتقاد صرف و سیاه نمایی و بی آینده تصویر کردن این دارایی ، دردی را دوا نمی کند. آنچه امروز منتقدان و نویسندگان سینمایی می توانند در مسیر حل بحران ها و ارتقای سینمای ایران انجام دهند ، نگاهی از سر دلسوزی و همفکری است . نگاهی مشفقانه و همیارانه که بتواند سینمای ایران را به عنوان یکی از سفرای فرهنگی انقلاب اسلامی در جهان پرآشوب امروز تقویت کرده و برای نشر آرمان های صلح آمیز اسلامی و علیه توطئه های جنگ افروزان جهانی به کار گیرد.

جشن منتقدان سینما که انشاالله قرار است در تاریخ 10 تیرماه و در آستانه میلاد مبارک حضرت امام محمد باقر (ع) و روز جهانی قلم برگزار گردد ، آغازی بر دوره ای تازه از حیات انجمن منتقدان و سینمایی است که برآن است ضمن فراخوان همه منتقدین و نویسندگان سینمایی کشور به همکاری ، تمامی صنوف سینمای ایران را به همفکری و همیاری جهت رشد و ارتقای این سینما دعوت نماید.

از همین روست که در این جشن ، کلیه صنوف یاد شده ، سهم دارند و به مناسبت 30 سالگی انقلاب اسلامی از 30 سینماگر و منتقد به انتخاب اعضای انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران تجلیل به عمل آمده و همچنین نشریات و مدیران فعال سینمایی و فرهنگی مورد تقدیر قرار می گیرند.

انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی برآن است در دوره جدید فعالیت خویش با پشتیبانی تمامی اعضای خود و با همکاری سایر صنوف سینمایی به برگزاری همایش های کاربردی برای سینمای ایران اقدام نماید که هر همایش ، بتواند نتایج عملی خود را برای تکامل و پیشرفت این سینما نشان دهد. این انجمن با فعالیت مجدد کانون فیلم خود ، قصد دارد به آثار نانموده سینمای ایران بپردازد و برای نمایش آثار فیلمسازان جوان ، فضای تازه ای ایجاد کند.

خبر خوش اینکه در همین اوان کار ، طیف گسترده ای از نویسندگان و منتقدینی که سالیان سال از انجمن خود کناره گرفته بوده اند ، به تجدید عضویت تمایل پیدا نموده و همچنین برخی از مدیران و مسئولین سینمایی از اعضای انجمن برای همکاری های مختلف در زمینه های تئوریک ومشاوره ، دعوت کرده اند.

انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی به لطف خدا و همکاری اعضایش ، برنامه های متعددی برای تقویت جایگاه منتقدین در سینمای ایران و بالتبع با یاری دیگر اهالی این سینما جهت رشد و ارتقای کلیت این سینما دارد که اگر عمری باقی بود انشاالله به انجام خواهد رسانید.



پنجشنبه,23 خرداد 1387 - 5:22:25

اين مطلب را براي يک دوست بفرستيد صفحه مناسب براي چاپگر
آرشيو

نظرات

اضافه کردن نظر جدید
:             
:        
:  
:       







             

استفاده از مطالب و عكس هاي سايت سينماي ما فقط با ذكر منبع مجاز است | عكس هاي سایت سینمای ما داراي كد اختصاصي ديجيتالي است

كليه حقوق و امتيازات اين سايت متعلق به گروه مطبوعاتي سينماي ما و شركت پويشگران اطلاع رساني تهران ما  است.

مجموعه سايت هاي ما : سينماي ما ، موسيقي ما، تئاترما ، دانش ما، خانواده ما ، تهران ما ، مشهد ما

 سينماي ما : صفحه اصلي :: اخبار :: سينماي جهان :: نقد فيلم :: جشنواره فيلم فجر :: گالري عكس :: سينما در سايت هاي ديگر :: موسسه هاي سينمايي :: تبليغات :: ارتباط با ما
Powered by Tehranema Co. | Copyright 2005-2009, cinemaema.com
Page created in 0.589121103287 seconds.