[ نويد برنگي ]

سينماي ما - تا لحظه نوشتن اين يادداشت، شش قسمت از سريال تلويزيوني «يک مشت پر عقاب» به نويسندگي فرهاد توحيدي و کارگرداني اصغر هاشمي از شبکه يک سيما پخش شده و بخش عمده يي از آن را در هفته هاي آتي تماشا خواهيم کرد. «يک مشت پر عقاب» تا اين لحظه در فيلمنامه ريتمي خاص خودش را دارد. در سه قسمت نخست، مخاطب با روابط شخصيت ها آشنا مي شود. گرچه اتفاق اصلي قصه در همان قسمت اول با خودکشي خواهر امير حسين دانشور اتفاق مي افتد و در قسمت هاي بعدي با شکي که ايجاد مي شود و گرهي که به وجود مي آيد، قرار است مخاطب به دنبال گره افکني ها و گره گشايي هاي ديگر، گام به گام حرکت کند.

«يک مشت پر عقاب» در مخاطب تلويزيوني هيجان زيادي براي دنبال کردن ماجراها ندارد و اگر به تماشاي سريال مي نشيند، مولفه هاي ديگري نيز او را در اين کار ياري مي کنند، حتي به عبارت ديگر مي توان گفت که تمام مولفه ها در ديده شدن عناصر مختلف به حدي که بايد، نقش دارند. مولفه هايي که ناشي از کارگرداني اصغر هاشمي و چگونگي پرداخت و معرفي شخصيت هاست. درام در «يک مشت پر عقاب» به همان اندازه که اهميت دارد و حرف اول را مي زند، مي تواند اصلاً به حساب نيايد يا لااقل تمام مولفه هاي ديگر مانند بازيگري، تصويربرداري و کارگرداني را کمرنگ نکند. شايد مهم ترين ويژگي «يک مشت پر عقاب» اين باشد که هيچ کدام از مولفه ها بر ديگري ارجحيت و برتري ندارد و تقريباً تمامي عناصر به نفع يکديگر جابه جا مي شوند.

بازي ها همان طور که اقتضاي درام است ديده مي شود و نمي شود گفت که کدام يک از بازيگران نسبت به ديگري بيشتر ديده مي شوند و به ياد مي مانند. نکته مهم اين است که درام نيز اين اجازه را به هيچ کدام نمي دهد. درام فاقد شخصيت محوري است و وقايع به مقتضيات اثر بين شخصيت هاي درگير قصه اصلي مي چرخد. شخصيت هاي فرعي نيز تنها براي شاخ و برگ دادن به اثر و جذاب کردن آن به کمک نمي آيند، بلکه در پروسه شکل گيري و کالبدشکافي واقعه اصلي حضور پيدا مي کنند و محو مي شوند. البته در اين ميان کمي بايد براي شخصيت شه پرست با احتياط بيشتر حرف زد. همان طور که کارگردان نيز در مصاحبه اش با رويداد روزنامه اعتماد اشاره مي کند، پا را از فيلمنامه فراتر گذاشته و به علت شيفتگي اش در برابر بازي عليرضا خمسه به دلخواه، اين شخصيت را بيشتر از آنچه مقتضيات درام مي طلبد بسط و گسترش زماني مي دهد.

البته با تمام اينها، شخصيت شه پرست فراتر از همان نقشي که درام به عهده اش گذاشته فراتر نمي رود و تنها حضور بيشتري به لحاظ فيزيکي پيدا مي کند. فرهاد توحيدي تاکنون نويسنده فيلم هاي زيادي در سينما و تلويزيون بوده، با اين حال به جرات مي توان گفت مهندسي هيچ کدام از آنها به اندازه فيلمنامه يک مشت پر عقاب دقيق نبوده است. شايد هم کارگرداني هاي ديگر آثارش به دقت و مهارت کارگرداني يک مشت پر عقاب نباشد. اگر بخواهيم درباره نقش اصلي سريال يک مشت پر عقاب تا اينجاي کار حرف بزنيم، بي شک فيلمنامه حرف اصلي را مي زند. برجسته شدن فيلمنامه توحيدي به مدد هيجانات نهفته در ماجراهاي شخصيت ها به وجود نيامده، بلکه در چگونگي اجراي اصغر هاشمي حاصل آمده.

از يک بازيگر گذري گرفته تا بازيگرهاي حرفه يي و باتجربه، همگي تحت هدايت کارگرداني اثر به بهترين شکل هويتي را يافته اند که انتظار مي رود. اشتباه است اگر همان جمله کليشه يي را درباره «يک مشت پر عقاب» به کار ببريم و بگوييم اين کار استانداردهاي سريال سازي در تلويزيون را بالا برد و سطع توقع ها را تغيير داد، بلکه دقيقاً بايد گفت که «يک مشت پر عقاب» تا اين لحظه دقيقاً همان چيزي است که انتظار داريم؛ نه کمتر و نه بيشتر. يک مشت پر عقاب ما را تحريک نمي کند که بگوييم با يک شاهکار تلويزيوني روبه رو هستيم و برعکس از تلويزيون خودمان دلزده و نااميدمان نيز نمي کند و اين چيز کمي نيست. به نظر مي رسد کار براي تلويزيون يعني همين و نه بيشتر و نه کمتر.

يک مشت پر عقاب به مخاطبش مي فهماند که متر و معيارها براي يک اثر قابل قبول چگونه است و اين البته براي مديران و تهيه کنندگان و کارگردان هايي که در وضعيت مشابه اثر تلويزيوني توليد مي کنند، با توجه به حجم بالاي توليدات غيرقابل قبول، اصلاً نبايد چيز خوبي باشد. اصغر هاشمي شايد براي مخاطب به اندازه ابراهيم حاتمي کيا يا کمال تبريزي از پيش ايجاد توقع نکند، اما حاصل کارش به هيچ وجه با محصول آنها يکسان نيست.

براي هاشمي اثرش به همان اندازه اهميت دارد که به نظر مي رسد براي تبريزي با «شهريار» و حاتمي کيا با «حلقه سبز» بي اهميت است. به احتمال زياد مديران تلويزيون نيز از اتفاقي که براي يک مشت پر عقاب افتاده، خشنودتر از بي تفاوتي مخاطب نسبت به دو سريال ياد شده هستند.