نویسنده بزرگ درگذشت
از حاتمی کیا تا کمال تبریزی ،از پوراحمد تا کیمیاوی و کیارستمی؛ همه از نادر ابراهیمی می‌گویند
سینمای ما - نادر ابراهیمی که خود را در یکی از کتاب هایش ابوالمشاغل نامیده بود، از 9 سال پیش سخت بیمار بود .نادر ابراهیمی نویسنده، تصویرگر و سینماگر ایرانی، بعد از ظهر روز پنج شنبه پس از تحمل ۹ سال بیماری در سن ۷۳ سالگی در بیمارستانی در تهران در گذشت.
كمال تبريزي کار گردان سینما، درروزهايي كه جوان بود و تازه‌كار و به‌دنبال آموختن، سعـي مـي‌كــرد در كلاس‌هاي اساتيد ويژه آموزش هنر شركت كند. يكي از آنها كلاسي بود كه هميشه براي تبریزی جذابيت خاصي داشت و هر روز در آن مفاهيم تازه و غيرتكراري‌اي مي‌آموخت؛ كلاس درس استاد نادر ابراهيمي. نفوذ كلام ابراهیمی از نظر تبریزی عميق بود و پرمعنا و هميشه حرف‌هايي مي‌زد كه وادار به تفكر مي‌شد. لحن بيانش به‌گونه‌اي بود كه اورا به ساحت ديگري از زندگي اشاره مي‌داد.
/ظاهر و باطن/
تبریزی از نادرابراهیمی ياد مي گیرد كه همه پديده‌ها ظاهر و باطني دارند، خلوت و جلوتي دارند و آشكار و پنهاني دارند. از نادر ابراهيمي يادمی گیرد كه ساحت هنر و هنرمند، يافتن باطن و خلوت و پنهان است در بستر ظاهر و جلوت و آشكار. ياد می گیرد آنچه به چشم مي‌آيد اورا نفريبد و هميشه رازهاي پنهان را جست‌وجو كند.
/تجربه شکست/
به اعتقاد تبریزی اين سرمايه عظيمي بود كه استادنادر ابراهیمی بي هيچ چشمداشتي در كف او نهاده بود . تبریزی از او يادمی گیرد كه اخلاق در كار به اندازه خود كار اهميت دارد. فروتني و اعتمادبه‌نفس در كار هنرمند ارزشمند است و تجربه شكست و پذيرفتن آن به اندازه شادي ناشي از پيروزي، هنر را صيقل مي‌دهد. تبریزی از نادر ابراهيمي می آموزد كه هنر نمايش و سينما خلاقيتي است كه در جمعيت شكل مي‌گيرد. باهم‌بودن و باهم خوب‌بودن و به علايق و سلايق يكديگر احترام‌گذاشتن، قدم اول ابداع و نوآوري است.
/پهلوانی وجوانمردی /
تبریزی امروز كه به كلاس‌هاي درس او فكر مي‌كند، يك نوع نگاه متفاوت در نظرش جلوه مي‌كند؛ شايد نادر ابراهيمي مي‌خواست پهلواني و جوانمردي را در عرصه هنر زنده كند و به ما بياموزد كه به جاي حسادت، غبطه بخوريم، به جاي بدگويي، نقد كنيم، به جاي خودپسندي، همفكري كنيم و به جاي غرور، تواضع كنيم. به قول يكي از دوستان، قدرت زنجير را هميشه ضعيف‌ترين حلقه آن تعيين مي‌كند. نادر ابراهيمي از هنرمنداني است كه غصه‌دار حلقه‌هاي ضعيف در ساحت مقدس هنرند و براي تقويم و تحكيم اين رشته مي‌كوشند.
/نادر ابراهیمی به روایت پوراحمد/
سال 1382کیومرث پور احمد درنشستی ،با یادآوری خاطرات خود از آثار مختلف ابراهیمی همچون مجموعه رمان آتش بدون دود ، آثاروی را شایسته تقدیر دانسته و با بیان اینکه نوشته های ابراهیمی تا سالها در ذهن و جان مردم ایران با قی خواهد ماند تاکید کرده بود : برخی افراد پس از گذشت یک مقطع زمانی تمام نمی شوند ، بلکه سیر اندیشه شان ادامه می یابد و ابراهیمی از زمره این افراد است .
/ابوالمشاغل/
نادر ابراهیمی که خود را در یکی از کتاب هایش ابوالمشاغل نامیده بود، از 9 سال پیش سخت بیمار بود .نادر ابراهیمی نویسنده، تصویرگر و سینماگر ایرانی، بعد از ظهر روز پنج شنبه پس از تحمل ۹ سال بیماری در سن ۷۳ سالگی در بیمارستانی در تهران در گذشت.
نادر ابراهیمی چنان که خود نوشته است پیش از این که نوشتن را به عنوان کار اصلی خود برگزیند کارهای زیادی انجام داده است که کمک کارگری تعمیرگاه سیار در ترکمن صحرا، کارگری چاپخانه، حسابداری و تحویلداری بانک، صفحه بندی روزنامه و مجله و کارهای چاپ دیگر، میرزایی یک حجره فرش در بازار، مترجمی و ویراستاری، ایران شناسی عملی و چاپ مقاله های ایران شناختی، فیلمسازی مستند و سینمایی، مصور کردن کتاب های کودکان، مدیریت یک کتابفروشی، خطاطی، نقاشی و نقاشی روی روسری و لباس و تدریس در دانشگاه ها بخشی از کارهای اوست.
/خانه ای برای شب/
نادر ابراهیمی یکی از چهره های پرکار هنر و ادبیات ایران بود که از سال ۱۳۴۲ در سن ۲۷ سالگی با انتشار نخستین کتابش با نام "خانه ای برای شب" به جرگه نویسندگان ایرانی پیوست و خیلی زود با کتاب هایی که پشت سر هم نوشته و به بازار کتاب ایران عرضه می شدند، برای خود جایی ویژه در میان نویسندگان ایرانی یافت. او هم چنین در ساخت سریال برای تلویزیون نیز فعال بود و از میان آثار او می توان به سریال تلویزیونی "آتش بدون دود" به نویسندگی و کارگردانی نادر ابراهیمی اشاره کرد که به زندگی ترکمن های ایران می پرداخت و در مدتی کوتاه به یکی از پر بیننده ترین برنامه های تلویزیون ایران دوره پیش از انقلاب تبدیل شد. او رمانی هفت جلدی هم به همین نام دارد.
/پوراحمد و نادر ابراهیمی /
کیومرث پوراحمد، کارگردان شناخته شده امروز ایران، در آن زمان از دستیاران نادر ابراهیمی در ساخت آتش بدون دود بود و خود بر نقش نادر ایراهیمی در فیلمساز شدنش تاکید دارد. ابراهیمی هم چنین سریالی با نام "سفرهای دور و دراز هامی و کامی در وطن" ساخت که هدفشمعرفی ایران بود. این مجموعه در آخرین سال های پیش از انقلاب ایران به یکی از پر بیننده ترین مجموعه های تلویزیونی تبدیل شد. نادر ابراهیمی در زمینه سینما نیز فعالیت داشت و کارگردانی فیلم "صدای صحرا" در سال ۱۳۵۴ ومشاور فیلمنامه فیلم معروف "مغول ها" به کارگردانی پرویز کیمیاوی از جمله فعالیت های او در سال های پیش از انقلاب است.
نادر ایراهیمی تا پیش از انقلاب داستان ها و رمان های زیادی برای بزرگسالان و کودکان نوشت که از میان آن ها می توان به آتش بدون دود، مصابا و رویای گاجرات، بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم، تضادهای درونی، رونوشت بدون اصل، غزل داستان‌های سال بد را برای بزرگسالان و کتاب های کلاغ ها، سنجاب ها و دور از خانه برای کودکان اشاره کرد که هر سه این کتاب ها از کتاب های تقدیر شده در زمان خود بوده و موفق به دریافت جوایزی شده اند.
/ نادر ابراهیمی و حاتمی کیا /
نادر ابراهیمی در دوره جنگ ایران و عراق به همراه ابراهیم حاتمی کیا، فیلمساز جوان و گمنام آن زمان، سفری به مناطق جنگی کرد و کتابی درباره این سفر نوشت نادر ابراهیمی هم چنین در نوشتن کتاب های نظری و آموزش ادبی نیز فعال بوده و کتاب های "براعت استهلال" درباره ساختار و مبانی ادبیات داستانی، "مقدمه ای بر فارسی نویسی برای کودکان"، "مقدمه ای بر مصورسازی کتاب های کودکان"، "مقدمه ای بر مراحل خلق و تولید ادبیات کودکان" و "مقدمه ای بر آرایش و پیرایش کتاب های کودکان" از جمله آثار اوست.
/چهل نامه کوتاه /
نادر ابراهیمی با نوشتن دو کتاب "ابن مشغله" و "ابوالمشاغل" تجربه ای تازه در زندگینامه نویسی ارائه کرد. از دیگر آثار او که از آن می توان به تجربه ای جدید در عاشقانه نویسی تعبیر کرد، "چهل نامه کوتاه به همسرم" است. نادر ابراهیمی علی رغم استقبالی که از سوی خوانندگان از آثارش به عمل آمده و اغلب آثارش بارها تجدید چاپ شده، از سوی محافل روشنفکری چندان با استقبال رو به رو نشده و در مجله های مشهور روشنفکری ایران به آثارش توجهی نشده است. این بی توجهی بعد از انقلاب سال 1357 ایران تشدید نیز شده است.
نادر ابراهیمی که مثل خیلی از روشنفکران در آغاز با انقلاب همراه شده بود و مجموعه ای چند جلدی با عنوان "قصه های انقلاب" نوشته بود، همراهی اش را بیش تر از نویسندگان دیگر با انقلاب ادامه داد و برگزاری کلاس های آموزش داستان نویسی و فیلمسازی در حوزه علمیه قم و بازدید از مناطق جنگی همراه هنرمند گمنام آن زمان و کارگردان مشهور این دوره ابراهیم حاتمی کیا که گزارش سفرش را در کتابی به نام "با سرودخوان جنگ، در خطه نام و ننگ" منتشر کرد و نیز نوشتن زندگی نامه ای از امام خمینی (ره )رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران از فعالیت های این دوره اوست.
/ "مردی در تبعید ابدی"/
او پس از انقلاب نیز آثار زیادی از خود بر جای گذاشت که از آن جمله می توان به "مردی در تبعید ابدی" درباره زندگی ملاصدرا فیلسوف ایرانی، "صوفیانه ها و عارفانه" بخشی از تاریخ تحلیلی ادبیات داستانی ایران و آخرین کتابش "برجاده های آبی سرخ" بر اساس زندگی میر مهنای دوغابی یکی از عرفای ایرانی اشاره کرد. گرایش او به عرفان و فلسفه ایرانی در سال های آخر عمرش از آثارش پیداست. با این همه او در سال های پس از انقلاب در زمینه نوشتن برای کودکان فعال تر بود و با تاسیس انشتارات "همگام با کودکان و نوجوانان" با همکاری همسرش دست به انتشار آثار خودش و برخی از نویسندگان از جمله شاعر مشهور و نویسنده کودکان احمدرضا احمدی زد. آثار منتشر شده توسط این انتشارات توانست جوایز محتلفی کسب کند و دو بار از سوی دوسالانه آسیایی و بین المللی تصویرگری تهران به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شد.
/نادر ابراهیمی /
نادر ابراهیمی بعد از انقلاب پس از سال ها دوری از فضای سینما، فیلمی با عنوان "روزی که هوا ایستاد" با موضوع آلودگی هوا ساخت که تقریبا همه کار فیلم را خودش انجام داده بودنادر ابراهیمی یکی از برندگان جایزه پر سرو صدای ادبیات داستانی در ۲۰ سال بعد از انقلاب بود که در دوره وزارت ارشاد عطاء الله مهاجرانی برگزار شد. او پس از انقلاب در زمینه آموزش نیز فعال تر بود و برخی از چهره های داستان نویسی و سینما بر نقش نادر ابراهیمی در زندگی هنری خود تاکید کرده اند از آن جمله می توان به کمال تبریزی، کارگردان سینما و تلویزیون ایران، اشاره کرد. سال ۱۳۸۴ بزرگداشتی برای نادر ابراهیمی از سوی نهادهای غیر دولتی مربوط به ادبیات کودک در خانه هنرمندان برگزارشد که با استقبال بسیاری رو به رو شد.
/رنج ،خمیر مایه نوشته های نادر/
پدرام اکبری - مستندساز - سال گذشته در نشست رونمایی و نقد "بر جاده های آبی سرخ" با خواندن بخشی از یادداشت نادر ابراهیمی درباره نوشتن و چرایی نویسندگی گفته بود : نادر می گوید نوشتن برای او درد است اما نه درد جسمی. احمدرضا احمدی گفته است خمیرمایه نوشته های نادر رنج است. اما من باید اضافه کنم که اگرچه خمیرمایه آثار او رنج و درد است اما درآمیخته است با آردی که گندم آن در سراسر بوم ایران زمین پرورش یافته و عصاره های دلچسب آن از فرهنگ مردم همین دیار برآمده است. به بیان دیگر نادر ابراهیمی از این منظر مردم و جامعه اش را خوب شناخت و به درستی دریافت و به همین دلیل است که آثار او سالها و دهه ها بر دلها می نشیند و در تاریخ ادبیات معاصر ایران می درخشد.
/تجلیل از کیارستمی/
وی افزوده بود : اگر بخواهیم از ابراهیمی پژوهشگر و محقق و متخصص ادبیات کودک حرف بزنیم در دو وجه قرار می گیریم؛ یا در زمره مخاطب عام و یا میان اهالی ادب. او در گفتارش همیشه از مرتضی ممیز، اکبر رادی، عباس کیارستمی، ابراهیم حاتمی کیا، کمال تبریزی و احمدرضا احمدی تجلیل کرده و این بزرگان نیز از او به نیکی یاد کرده و کارش را متفاوت تشخیص داده اند.
/نادر ابراهیمی و سختکوشی/
سید علی ميرفتاح سردبير هفته‌نامه مهردر اوائل دهه هشتاددر مراسم بزرگداشتی در مورد دلايل برپايي بزرگداشت و نادر ابراهيمي گفته بود : به پاس 50 سال خدمت به فرهنگ و ادب و هنر سرزمين و تلاش و مطالعات در مورد نشر فارسي و اين كه دوستان امروزي نادر ابراهيمي دوستي و رفاقت خود را به ايشان اثبات كنند اين همايش بر پا شد. وي در ادامه گفت: آن چه از او ديده مي‌شود، سختكوشي مي‌باشد و اين كه او راحت طلب نبود.
/نادر ابراهیمی و هنر دفاع مقدس/
اما نادر ابراهيمي، در اوائل دهه هفتاد در پيامي به سمينار كانون دانشجويان دانكشده‌هاي هنر و معمادري دانشگاه آزاد، به اظهار نظر درباره هنر دفاع مقدس پرداخته بود.نادر ابراهيمي در اين پيام آورده بود : در سراسر جهان امروز، نه هنر وجود دارد، نه آن گونه كه هفت هنر شايع شده و “دفاع مقدس“ به هر صورت ـ ضمن جنگ يا پس از جنگ‌ـ از هنرها به شمار نمي‌آيد و هيچ يك از ويژگي‌هاي هنرها را هم ندارد. وي افزوده بود: دفاع، طبيعي است كه مقدس است ـ در هر صورت، در برابر تجاوز كه نامقدس است، تقديس دفاع، ربطي به هنر بودن آن ندارد. نادر ابراهيمي در اين پيام همچنين گفته بود : اصولا ضرورت آن كه “پس از جنگ“ به “دفاع مقدس“ بپردازيم روشن نيست؛ اگر مقصود، طرح مسايل گوناگون پس از به پايان رسيدن جنگ است، نمي‌توان گفت چه تفاوتي ميان “طرح مسايلي در زمان جنگ“ و “طرح مسايلي بعد از جنگ“ وجود دارد. وي اضافه كرد: هنرمند نقاشي كه جنگ را تصوير مي‌كند، در واقع، احساس ، عاطفه و انديشه‌هاي خود را در باب جنگ، صورت مي‌بندد ـ چه هزار سال از جنگي گذشته باشد (مانند جنگ‌هاي صدر اسلام و اعصار اسلامي ) چه جنگي در آستانه‌ي وقوع باشد.
منبع: راه فیروزه
|
