[مرتضي ناعمه]
سينماي ما - مرتضی ناعمه: نوشتن درباره برنامه تلویزیونی نود بدون توجه به عادل فردوسی‌پور تقریبا ناممكن به نظر می‌رسد؛ برنامه‌ای كه دوشنبه‌ها میلیون‌ها نفر را میخكوب تلویزیون‌ها میكند و همه اهالی فوتبال منتظرند تا ببینند فردوسی‌پور این هفته كدام برگ برنده‌اش را رو میكند. «90» بدون شك «موفق‌ترین»، «جذاب‌ترین» و «پرمخاطب‌ترین» برنامه ورزشی تلویزیون است كه در میان انبوه برنامه‌های آبكی توانسته ذائقه مخاطب را سیراب كند و در این میان «عادل فردوسی‌پور» را می‌توان مهم‌ترین وجه موفقیت «نود» برشمرد. پس اگر در این گزارش عادل فردوسی‌پور خیلی نمایان شده بود به حساب این بگذارید که نود بدون فردوسی‌پور متصور نمی‌شود. یك ایده تازه
شاید وقتی در اوایل سال 78 عادل فردوسی‌پور طرح یك برنامه نقد تلویزیونی فوتبال را با الگوبرداری از یك برنامه ایتالیایی به مدیران شبكه سوم ارائه می‌داد، فكرش را هم نمی‌كرد كه در خرداد 87، در یك شب بالغ بر یك‌میلیون و 200 هزار نفر از طریق پیام كوتاه نظر خود را درباره انتخاب بهترین بازیكن فصل پرسپولیس ارائه دهند. اما «نود» كه همیشه دارای مخالفانی سرسخت بوده به دلیل داشتن یك حامی سرسخت تا امروز دوام آورده است. حمایت «اصغر پورمحمدی» كه علاوه بر مدیریت شبكه 3، ریاست شورای هماهنگی ورزش صدا و سیما را بر عهده دارد، باعث شد كه خیلی از انتقادات راه به جایی نبرد. پورمحمدی به واقع همه نوع حمایت خود را از «نود» انجام داده و در مقابل مخالفت‌ها مقاومت كرده است. شاید بارزترین حمایت «پورمحمدی» جایی بود كه پس از جریانات «تعلیق فوتبال ایران» و افشاگری‌ها «محسن صفایی فراهانی» رئیس كمیته انتقالی فدراسیون فوتبال در مقابل فشارهای سازمان تربیت بدنی به شدت از فردوسی‌پور حمایت كرد.
منتقدان نود
منتقدان برنامه نود اکثرا کسانی هستند که انتقاد را بر نمی‌تابند و نمی‌خواهند مشکلات‌شان به اطلاع همه برسد؛ البته در این میان افرادی بوده‌اند که بحق در مورد نود اظهارنظر می‌کنند و ایرادهایش را می‌گیرند و در مقابل این افراد هم کسانی بوده‌اند که ناگهان فردوسی‌پور را دشمن خود حس کرده و این دشمنی را حتی به روزنامه‌ها هم کشانده‌اند. دشمنانی که همه شخصیتی حقوقی دارند، به جز 2 نفر ثابت نیستند.
مدیران عامل
در این مورد نمی‌شود دست روی مدیرعامل خاصی گذاشت و گفت که او با فردوسی‌پور مشکل دارد. آنها معمولا دوست دارند در برنامه نود صحبت کنند و بعد از صحبت‌کردن می‌فهمند که چه اشتباهی کرده‌اند چون عادل فردوسی‌پور جز در موارد خاص عادت ندارد کسی را در برنامه بیاورد و از او تعریف کند.
کمیته داوران
رئیس این کمیته فدراسیون فوتبال نمی‌داند برای حضور در این برنامه آرزو کند یا نذر چون حضور رئیس کمیته داوران در نود اگر به عنوان کارشناس باشد، خیلی خوب است. او می‌تواند حاضر شود و خودش ایرادهای داوران را بگیرد. به این ترتیب، او ضمن حضور در مقابل میلیون‌ها بیننده نشان می‌دهد که چقدر انتقادپذیر است. این وجه حضور در نود آرزوکردن هم دارد اما در صورتی که قرار باشد رئیس کمیته داوران به عنوان پاسخگو در مورد اتهام به یک داور، در مقابل مدیر باشگاه قرار گیرد،برنامه نود برنامه‌ای جنجالی نام می‌گیرد که به زعم رئیس پخش شدنش فایده‌ای هم ندارد.
رئیس سازمان تربیت بدنی-رئیس فدراسیون فوتبال
اگر شبکه سوم سیما یک نهاد کاملا خصوصی بود، مسلما این دو پست حقوقی از دشمنان اصلی عادل فردوسی‌پور بودند. اما تلویزیون دولتی خطوط قرمزی دارد که سبب می‌شود مجری نود کاری به کار این دو پست نداشته باشد؛ پس عملا تا وقتی که او به کسی کاری نداشته باشد، دشمنی هم نخواهد داشت.
هواداران
البته مشتری اصلی عادل فردوسی‌پور هواداران استقلال هستند كه او را پرسپولیسی می‌دانند. یعنی هواداران سایر تیم‌ها اصولا كاری به كار نود و او ندارند. این در حالی است كه مزدك میرزایی هم به آبی گزارش كردن معروف است اما هیچ وقت با استقبال هواداران پرسپولیس مواجه نمی‌شود. خلاصه كه در این بخش هر وقت فردوسی‌پور حرفی در مورد استقلال بزند، مشتری اصلی سكوهای آبی می‌شود.
امیر قلعه نویی
هر جا دو کلمه قلعه‌نویی و فردوسی‌پور با هم جمع شود، همه ناخودآگاه به یاد کلمه تاریخی «کل یوم» می‌افتند که قلعه‌نویی در 90 گفت. حتی وقتی فردوسی‌پور در برنامه «توپ طلای فوتبال» روی سن رفت تا جوایز بهترین‌ها را بدهد، استفاده‌اش از کلمه «کل یوم» چند دقیقه‌ای همه را به قهقهه واداشت. دشمنی قلعه‌نویی با نود از جایی شروع شد که فردوسی‌پور از امیرخان انتقاد کرد تا سرمربی سابق تیم ملی بگوید: «او در زمان مدرسه‌اش با توپ پینگ‌پنگ هم بازی نکرده. » (نقل به مضمون) یا «او در زمان مدرسه‌اش پینگ پنگ بازی می‌کرده». پرده آخر دشمنی قلعه‌نویی با فردوسی‌پور در نودی بود که برای دلایل حذف تیم ملی ترتیب داده شد. در این برنامه هر دونفر علاقه‌شان را به یکدیگر ثابت کردند؛ قلعه‌نویی وقتی که گفت: «آقای فردوسی‌پور شما کارشناس آوردید پس به آنها اجازه کارشناسی بدهید» و عادل فردوسی‌پور وقتی که گفت: «شما که همه مسئولیت شکست را برعهده می‌گیرید، چرا استعفا نمی‌دهید؟»
علی دایی
می‌گویند گزارش تاریخی فردوسی‌پور در بازی ایران و مکزیک دلیل اصلی مشاجره با دایی بود؛ البته شاید گزارشگر بازی ایران بیش از حد به دایی گیر داد و همه مسوولیت شکست را به گردن او انداخت اما اینها اصلا توجیهی نمی‌شود برای سیلی زدن؛ البته هنوز هم دو طرف تکذیب می‌کنند که دایی به گوش فردوسی‌پور زده اما به هر حال مشاجره و دعوای آن روز سر فصلی شد برای رابطه‌ای بد در آینده. دایی دشمنی‌اش با نود را از بعد از دیدار نیم فصل دوم (سال گذشته) با پرسپولیس رونمایی کرد. او در حالی که از داوری ناراحت بود، یک‌باره به نود بند کرد و غیرمستقیم عادل فردوسی‌پور را مورد نقد قرار داد که نمی‌خواهد سایپا قهرمان شود. با این همه قهرمانی سایپا بهترین دلیل برای آشتی دایی با همه به حساب می‌آمد. پس او به برنامه «شب شیشه‌ای» رفت و همه کسانی را که تا آن زمان مسخره‌اش می‌کردند، بخشید و با یک هفته تاخیر در نود به کدورت‌ها پایان داد اما ادامه شکست‌های سایپا در فصل اخیر وقتی با گزارش فردوسی‌پور از تیم دانشجویان (تیم تحت سرمربیگری دایی) همراه شد دوباره روابط به سمت تیرگی رفت؛ جایی که نقل قول دایی در مورد فردوسی‌پور تیتر یک تمام رسانه‌ها شد؛ نود بدون فردوسی‌پور متصور نیست.
به روایت هوشنگ نصیرزاده
عادل جوانی است باهوش، با استعداد و باسرعت انتقال بسیار بالا، كه صراحت بیانش در برنامه بسیار چشمگیر است. او به خوبی با حواشی آشناست و كمیته انضباطی را وادار به دخالت میكند، گرچه خیلی‌ها بر این باورند كه نود فوتبال ایران را خراب كرده اما این‌‌طور نیست. به هر حال برنامه پربیننده‌ای مانند نود باید به مسائلی بپردازد كه جای افشاگری خواهد داشت و شاید این افشاگری به مذاق خیلی‌ها خوش نیاید و همین امر باعث شود تا برای این برنامه و حتی كارشناسان داوری آن دشمن‌تراشی شود به نظر من عامل موفقیت نود عادل است. نود بدون عادل، معنی ندارد.
به روایت امیر حاج‌‌رضایی
این برنامه را نمی‌توان جدا از شخصیت اقای فردوسی‌پورتحلیل كرد. به عنوان كسی كه سال‌هاست افتخار حضور در این برنامه را دارد باید بگویم جامعه امروز ما، در كنار ارزش‌های علمی ایشان، شاید- فقط شاید- خصوصیات والای اخلاقی او را به طور كامل نداند. با اینكه بسیار كوشش می‌كنم ارادت پدرانه خود را نسبت به ایشان مهار كنم تا در قضاوتم تاثیر نگذارد اما با تحلیل شخصیتی اوست كه می‌توان در مسیر تحلیل برنامه نود قرار گرفت. او شجاع، صریح و بی‌تعارف است. اهل مداهنه و قلب حقیقت نیست. در همه حال مودب و منصف است و در حالی كه به دفعات از سوی آیین‌‌شكنان مورد هتك حرمت قرار گرفته، قضاوت را به مردم واگذار كرده است و خود خاموشی گزیده. او هدایت ده‌ها عاشق را به عهده گرفته كه در پشت صحنه‌اند و مردم آنها را نمی‌بینند. واقعا روزهای دوشنبه را می‌توان ماراتن رنج نامید كه در پایان نیمه‌شب سه‌شنبه‌ها با رضایت میلیون‌ها مخاطب تبدیل به سرمستی می‌شود. جان كلام اینكه او شاهین ترازویی است كه هرچه را بر كفه آن می‌گذاریم نسبت به آن بی‌طرف است و زر و سیم بیشتر را دوست ندارد تا وزنشان را بیشتر نشان دهد. پشت این همه ارزش‌ها مدیران محترم سیما ایستاده‌اند كه تلفیق حمایت‌های منطقی آنها و توانایی‌های آقای فردوسی‌پور نود را در جایگاهی یگانه قرار داده است.
صداقت، عامل موفقیت «نود»
عامل موفقیت فردوسی‌پور و برنامه‌اش قبل از هر چیز به صداقت و بدون غرض بودن وی به عنوان تهیه‌كننده و مجری برنامه باز می‌گردد. هر كاری كه بدون زد و بندهای پشت پرده و حب و بغض صورت گیرد، همیشه تداوم خواهد داشت. از سوی دیگر محتوا و شكل اجرای نود هم دیگر عامل موفقیت برنامه فردوسی‌پور است. اجرای آیتم‌های مختلف تا كارشناسی بازی‌ها و تیم‌ها، كارشناسی داوری، انعكاس نقاط كور بازی‌ها به هر نحو ممكن و اجازه دفاع كردن به كسانی كه در این برنامه مورد نقد و انتقاد قرار می‌گیرند، در كنار دعوت از چهره‌های سرشناس، از 90 یك مجموعه نسبتا كامل و قابل قبول ساخته است. به همه اینها تكه‌پرانی‌های خاص مجری برنامه را در كنار نوع گفتار خاص او قرار دهید تا پی به جذابیت‌های نود ببرید.
چرا برنامه نود بیننده دارد؟
برنامه نود مختص فوتبال است، تکلیف بیننده روشن است که از ابتدای برنامه تا انتهای برنامه درباره فوتبال صحبت می‌شود، نه رشته ورزشی دیگر. این مسئله درباره برنامه‌های مشابه مثل «ورزش از نگاه دو» که به اقتضای شرایط و موقعیت، رشته‌های مختلف ورزشی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند، صدق نمی‌کند هر چند که نیروی اصلی این برنامه هم بیشتر متمرکز بر فوتبال است. مجری برنامه عادل فردوسی‌پور با بهره‌گیری از شخصیت کاریزما و تفاوتی که از ابتدا با دیگران داشت در این بین همیشه قابل توجه است. تاثیر گزارشگری فردوسی‌پور، اینکه یک بازیکن به چه ماشین، غذا و گلی علاقه دارد و چه روزی به دنیا آمده و هزاران اطلاعات خصوصی دیگر بازیکنان با شیوه منحصر به فرد بیانش در گزارش‌ها به کار برد و موجی از مقلدان را به دنبال خود کشاند، به‌حدی که این روزها بدون واژه‌های او کمتر گزارشی پیش می‌رود : «چه میکنه این بازیکن» صدا، حرکات، اعتماد به نفس، به روز بودن اطلاعات، تسلط به زبان انگلیسی، نوآوری و توجه به زمان‌بندی از ویژگی‌هایی اصلی فردوسی‌پور است. اغراق نخواهد بود اگر عامل اصلی موفقیت نود را مجری توانایش دانست؛ مبدع بودن و اولین بودن . قبل از نود، برنامه‌ای نبود که تا این اندازه در کیفیت مسائل فوتبال، بازی‌ها، داوری، و قضاوت داوران و حتی مسائل حاشیه‌ای فوتبال وارد شود نود این کار را کرد و بسیاری از مسائل را برای علاقه‌مندان باز نمود و حوادث مبهم و نامعلومی که در فوتبال وجود داشت برای مردم مطرح و گاهی گره گشایی کرد.
نود تكذیب ندارد
فرصتی برای تكذیب نیست؛ این مهم‌ترین ویژگی برنامه نود است. در واقع فردوسی‌پور به خوبی از تفاوت رسانه شفاهی و مكتوب استفاده میكند. هر هفته چهره‌های خبرساز فوتبال مقابل سوال‌هایی قرار می‌گیرند كه گریزی از پاسخ به آنها نیست. اینجا دیگر بحث برداشت اشتباه نویسنده، نقل قول متفاوت و غیره در بین نیست، آدم‌ها مسوول حرف‌های خودشان هستند و مخاطب به واسطه در جریان اتفاق قرار می‌گیرد. نود به همین دلیل یكی از مهم‌ترین اتفاق‌های هفته برای اهالی فوتبال است.
اشکال صوتی
هنگامی‌که یک برنامه تلویزیونی یا رادیویی پخش می‌شود رعایت اندازه صدای برنامه شامل:گوینده - موسیقی و افکت از اصول مسلم برنامه‌سازی به‌شمار می‌رود البته در برخی برنامه‌های خاص که کارگردان یا تهیه‌کننده قصد تحریک و ایجاد هیجانات در مخاطب دارند ممکن است لول(میزان) صدا رعایت نشود ولی در برنامه‌ای که اساس آن بر کلام گوینده و کارشناس استوار است رعایت اصول الزامی‌است به بیان ساده‌تر باید کلام بر موزیک‌ها و افکت‌ها برتری محسوسی داشته باشد تا مخاطب مجبور نشود در طول برنامه کنترل در دست درحال تنظیم صدا باشد. این همان اصلی است که در برنامه نود رعایت نشده و چون برنامه در ساعات پایانی شب پخش می‌شود تا حدودی ایجاد مزاحمت برای سایر اعضای خانواده نموده به‌خصوص زمانی‌که درحال شنیدن سخنان مجری و کارشناس برنامه هستند و نوبت به قسمت‌های دیگر برنامه مانند با لژیونرها می‌شود که اگر کنترل در دستتان نبوده و سرعت عمل برای کاستن از میزان صدا را نداشته باشید مطمئنا کسانی که در نزدیکی شما در خواب هستند از خواب بیدار شده و. . .!!! بلی این اشکال علاوه برآنکه از نظر برنامه‌سازی یک نکته منفی محسوب می‌شود موجبات ناراحتی مخاطب و سایر اعضای خانواده (که علاقه ای به نود ندارند)را فراهم می‌سازد حال آنکه با کمی دقت از سوی صدابردار برنامه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
همه چیزشان به همه چیزشان می‌آید
دكوری مناسب در برنامه و آرم برنامه كه حكایت یك فوتبال 90دقیقه‌ای است، می‌تواند حال و هوای یك برنامه ورزشی را نمایان كند. در دكور برنامه یك LCD در وسط قرار دارد و دو میز قرینه آن روبه‌روی همدیگر قرار دارند، دكور برنامه به خوبی توانسته تناسب خود را با محتوای برنامه‌ای برای فوتبال كه لازمه آن نظم و هماهنگی است، حفظ كند. عادل فردوسی‌پور به غیر از ایام سرما كه از كاپشن یا اوركت استفاده میكند، در بقیه ایام سال سعی میكند رسمی باشد و از كت و شلوار استفاده كند.
برنامه روی وب
90 یك سایت اینترنتی به آدرس ir. irib. 90 دارد كه از بخش‌های مختلفی چون نظرسنجی، پخش آنلاین مسابقات، وضعیت آب و هوا در شهرهای محل برگزاری مسابقات، امكان تبادل اطلاعات بین مخاطبان و مجری را فراهم كرده و به‌طور كلی پایگاه اطلاعاتی مناسبی برای علاقه‌مندان به فوتبال محسوب می‌شود.
در انتظار فصل جدید
اطرافیان نود و فردوسی‌پور می‌گویند که در فصل جدید باید منتظر برگ برنده‌های جدید از او بود که همیشه غافلگیرمان می‌کند، برای پایان این انتظار فقط باید چند روز دیگر صبر کرد.
يك فيلم ابرقهرماني با ارزش‌هاي هنري (یادداشت اي. او. اسكات -نيويورك تايمز- بر فیلم «آیرون من» ترجمه رضا حسینی) 
هاليوود به سبک ايراني/ حالا گل‌شيفته هم يكي از آن‌هاست؟ / نام و مشخصات بيش از سي ايراني تاثيرگذار در صنعت فيلم هاليوود...
