سیدمحسن فرجادی
سینمای ما - سیدعزت الله ضرغامی پنج سال و 28 روز پس از رئیس رسانه ملی شدن، یک چهره کامل شده است که ایده‌های بزرگ دارد.
دانش آموختگی‌اش در پلی تکنیک چهره‌ای متفاوت با آنچه از او می‌بینیم را تداعی می‌کند، اما ظاهر آرامش که در اوج انتقادات فصلی انتخابات دهم ریاست جمهوری باز هم با ته لبخندی همه را به بعد از انتخابات احاله می‌کرد، نشان از دوره جدید او می‌داد.
سیدعزت الله ضرغامی دیگر چهره‌ای نیست که پس از علی لاریجانی نامش چندی در سایه باشد، او پنج سال و 28 روز پس از رئیس رسانه ملی شدن، یک چهره کامل شده است که ایده‌های بزرگ دارد.
دانشجوی دکتری رشته مدیریت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی
بالارفتن از پله‌های ترقی برای او خلق الساعه و به یک‌باره نبود. این فارغ‌التحصیل مهندسی عمران از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانش آموخته مدیریت در مقطع کارشناسی‌ارشد پس از پیروزی انقلاب به عنوان دبیر آموزش و پرورش، به تشکیل کلاس‌های آموزشی و تحلیلی برای مربیان امور تربیتی و دانش‌آموزان در منطقه نازی‌آباد تهران پرداخت و آثار شهید مطهری را در قالب کلاس‌های آموزشی، تدریس و تبیین کرد.
عضویت شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویی دانشگاه امیرکبیر، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی این دانشگاه و از سال 65 به عنوان مشاور و عضوکمیسیون مشورتی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را در پرونده کاری دارد. او که در دوره دفاع مقدس مسئولیت یکی از کارخانجات تسلیحاتی سپاه را به عهده داشت از سال 71 تا 76 نیز به عنوان مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون امور مجلس و استان‌ها و معاون امور سینمایی این وزارتخانه خدمت کرد. در کابینه اول خاتمی، معاونت پارلمانی وزارت دفاع را به عهده داشت و مدتی نیز یکی از دو نماینده قوه قضائیه در شورای نظارت بر سازمان صداوسیما بود و از سال 79 به عنوان معاون امور مجلس و استان‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشغول خدمت شد تا سوم خرداد 83 به ریاست سازمان صدا و سیما رسید.
سررسیدن در بزنگاه
دقیقا در شیب تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری یعنی سوم خرداد، حکم پنج ساله ضرغامی پایان یافت. اما تب و تاب فضای انتخابات کافی بود که کسی به جایگاه او در آن مقطع کاری نداشته باشد. جایگاهی که در سال 87 در معرض گمانه زنی‌های مختلفی قرار گرفت و گزینه‌های رقیب برای ریاست رسانه ملی لیست شدند.
نامزدهای احتمالی
غلامعلی حدادعادل پس از خداحافظی از ریاست مجلس اولین گزینه محتمل برای جایگزینی او بود، چهره‌ای که هنوز می‌تواند به عنوان یک آلترناتیو به حساب بیاید، به خصوص پس از سخنرانی که در جمع حامیان احمدی‌نژاد در جشن پیروزی در میدان ولیعصر (عج) داشت و در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما در مقام چهره فرهنگی- سیاسی حضور یافت.
فقط رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس به عنوان یک رقیب برای ضرغامی به حساب نمی‌آمد و رحمانی فضلی رئیس دیوان محاسبات که هنوز در مناقشه گم شدن یک میلیارد دلار با دولت نهم به سر می‌برد، حسین محمدی معاون فرهنگی دفتر مقام معظم رهبری، پورحسین مدیر شبکه چهارم سیما و مجری مناظره‌های انتخاباتی و علی دارابی قائم‌مقام فعلی سازمان صداوسیما نیز مطرح شدند. اسامی که هر چه می‌گذرد گمانه بودن‌شان قوت می‌گیرد.
هم‌پیمان رئیس‌جمهور
برخلاف سیدمحمد خاتمی که رئیس رسانه ملی غیر هم خط را تجربه کرده بود، زمانی که اولین دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد آغاز شد، سالی از آغاز ریاست ضرغامی گذشته بود و منحنی روابط پاستور-جام‌جم در سال‌های 84تا88 از ابهامی، انتقادی و سرانجام حمایتی در حرکت بود.
اگر پس از انتخابات 22خرداد دولتی غیر از دولت احمدی‌نژاد مستقر می‌شد احتمال تغییر رئیس سازمان صدا و سیما بیشتر بود، زیرا در شرایط جدید، مأموریت‌ها و کنش‌گری‌های این سازمان نیز تغییر می‌یافت. اما ضرغامی نشان داده است که به انتظارات دولت پاسخ مناسب و همراه می‌دهد و اگر چه در طی چهارسال گذشته اصطکاک‌هایی نیز داشته است اما به مرور، زبان یکدیگر را فهمیدند و کفه به سود انتظارات و توقعات دولت چربیده است.
عملکرد ضرغامی در داخل سازمان بزرگ و پر جمعیت رسانه‌ای کشور نیز نسبتاً قابل قبول بوده است. او که با دست خالی سکان رسانه ملی را به دست نگرفته بود، هر چند همچون رئیس پیشین دانش آموخته علوم انسانی نبود و یا به واسطه سابقه انقلابی و انتصابی همچون محمد هاشمی نبود اما در بدو حضور در صدا و سیما بر اصولی چون «چند صدایی» و «نقد منصفانه» تأکید کرد که حوزه مدیریتی او «آزاداندیشی» نام گرفت.
ظرفیت‌های بالای نظام
راه‌اندازی شبکه پرس تی وی که یک تحول رسانه‌ای ارزیابی می‌شود از محصولات دوره ریاست ضرغامی است، این شبکه تلاش داشته است به عکس سایر فعالیت‌های رسانه‌ای برون مرزی نظام تاکنون فقط به فکر ترجمه نباشد بلکه contex را هم مورد توجه قرار دهد. رادیو گفت‌وگو نیز اگر چه مخاطبانی محدود دارد اما توقعات چالشی نخبگان را تا حدی پاسخگو بوده و ظرفیت‌های نظام برای نقد و چالش را نشان می‌دهد.
نقد
باز کردن باب نقدهای درون سازمانی با حضور دست‌اندرکاران برنامه‌های تلویزیونی از جمله گام‌های مثبت او بود و نقدهای منصفانه را هم از نقد برنامه‌های خود شروع کرد و این سیاست گرچه در مقاطعی در شبکه‌ها کمرنگ شد اما او هر بار با تأکید بر این مسئله، اعلام کرد که اگر پخش برنامه‌های منتقدانه در شبکه‌ها کمرنگ شود او مجبور است از افرادی در بیرون از سازمان صدا و سیما بخواهد که برنامه‌ها را نقد کنند. هر چند این ایده تاکنون جنبه عینی به خود نگرفته است.
سفرهای خارجی
ضرغامی از اواسط دوران ریاست سفر به کشورهای خارجی را آغاز کرد و در این سفرها تعداد بسیاری از سریال‌های ایرانی را به کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین هدیه داد. در این بین سفر او به ترکیه با حرف و حدیث‌هایی همراه بود و حتی انتقاد برخی کارشناسان رسانه در ترکیه را برانگیخت و اما سفر به کشورهای آسیای میانه دستاوردهای خوب دو جانبه داشت.
جنجال‌هایی که از سر گذراند
سیدعزت‌الله ضرغامی در این سال‌ها بر ریسک‌پذیری رسانه ملی هم تأکید کرد و از برخی منتقدان که با فشارهای خارجی مانع پخش برخی برنامه‌ها شده بودند خواست که صبر و تحمل بیشتری داشته باشند و به اهدافی که یک مجموعه تلویزیونی پس از پایان تمامی قسمت‌ها دنبال می‌کند، توجه داشته باشند. او به خاطر تولید و پخش سریال‌هایی چون «ساعت شنی»، «بزنگاه» و برخی مجموعه‌های طنز مهران مدیری و هم‌چنین برنامه‌های رادیو جوان و شبکه گفت‌وگو مورد انتقاد قرار گرفت که تغییر مدیر رادیوهای جوان و گفت‌وگو، اعتراض و تصمیم شورای نظارت به قطع سریال «بزنگاه» و هم‌چنین تغییر در نحوه پخش سریال «ساعت شنی» و حذف برخی قسمت‌ها، به گفته برخی از منتقدان، حاکی از کوتاه آمدن او در قبال این فشارها بود.
از دست داده‌ها
با رفتن لاریجانی از صداوسیما ضرغامی ترجیح داد تغییراتی در سطوح مدیریتی بدهد که بعضاً به تنگ کردن عرصه تعبیر شد. برخی از این مدیران نیز مناصب جدید در دستگاه‌های دیگر یافتند. رحمان فضلی، مهاجرانی، کهزادی، کردان، جعفری‌جلوه، مفتح، هاشمی‌ثمره و ابوطالبی از آن جمله‌اند. او در این سال‌ها هم‌چنین برخی از همکاران خود در صدا و سیما را هم از دست داد؛ محمد هنردوست قائم‌مقام سازمان و مهدی سلیمی قائم‌مقام معاونت اداری و مالی از جمله افرادی بودند که در فاصله یکسال فوت کردند و اتفاقاً ضرغامی در سخنانش تأکید داشت که روی آنها در جهت سیاست‌هایش حساب می‌کرد.
مورد علاقه ها
ساخت تله فیلم تأکید مؤکد ضرغامی در رسانه ملی است. او معتقد است که این ساختار می‌تواند در مناسبت‌ها جایگزین مناسبی برای فیلمهای خارجی باشد؛ بر این اساس پس از مدتی پخش فیلمهای تلویزیونی به عنوان رویکردی جدی در شبکه‌ها مطرح شد.
سریال‌های تاریخی؛ نسبتاً در اوج
رئیس سازمان صداوسیما در این سال‌ها از مجموعه‌های مناسبتی هم دیدار کرد؛ او به پشت صحنه سریال‌هایی چون «مختارنامه»، «در چشم باد»، «نردبانی بر آسمان»، «یوسف پیامبر (ع)» و... رفت، اما هیچ‌کدام از این بازدیدها به اندازه حضور در پشت صحنه «شب‌های برره» با حرف و حدیث همراه نبود.
توسعه‌ای که بودجه می‌خواهد
کمبود بودجه مشکلی بود که همواره ضرغامی و همکارانش در این سال‌ها با آن درگیر بودند. او بهمن ماه سال گذشته اعلام کرد که تکمیل پوشش‌های رادیو و تلویزیونی در سطح حداقلی در سراسر کشور به 140 میلیارد تومان بودجه عمرانی نیاز دارد. ضمن اینکه اجرای طرح تبدیل سیستم آنالوگ به دیجیتال هم به تنهایی بیش از هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. وی با بیان اینکه بودجه عمرانی امسال صداوسیما 100 میلیارد تومان است، گفت: این بودجه به این معنی است که در سال‌های آینده هم نمی‌توانیم پوشش رادیو و تلویزیونی را تکمیل کنیم و طرح آنالوگ به دیجیتال نیز هنوز سال‌های دیگری پشت سر دارد.
دومین دوره ریاست سیدعزت‌الله ضرغامی در رسانه ملی عرصه‌ای متفاوت با تجربه پنج ساله اول اوست. او زمانی که رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای به اوج خود می‌رسد نقش اصلی در بازسازی روابط با نخبگان را به عهده داشته و وظیفه‌اش در جلوگیری از وسعت یافتن شکاف اجتماعی جدی است.
