سینمای ما – قرن هفدهم قرن جنگها، کلاهگیسها و محاکمۀ جادوگران و محارب بود، سوژههایی که جان میدهند برای فیلمسازی. قرن هفدهم با وجود جهشی عظیم در هنر و علم هنوز به نوعی تحت سیطرۀ آموزههای قرون وسطایی بود که خرافات و بیرحمیاش در سرکوب مخالفان را در قالبی تازه از سرگرفته بود. این همان قرنی است که ایزاک نیوتن نیروی جاذبۀ زمین را کشف کرد؛ تلسکوپ کشف شد؛ میکروسکوپ و ماشین حساب مکانیکی اختراع شدند؛ بستنی اختراع شد؛ گالیله ماههای تازهای را دور سیاره مشتری پیدا کرد؛ رامبراند به سوی نوعی عینیت تازه در نقاشی گام برداشت و رنه دکارت اندیشید، بدین سان «بود».
بخش دوم بهترین فیلمهایی که دربارۀ قرن هفدهم ساخته شدهاند تقدیم کاربران «سینمای ما» میشود. اگر بخش اول را از دست دادهاید میتوانید
آن را در اینجا بخوانید. The Three Musketeers
سه تفنگدار (ریچارد لستر، ۱۹۷۳)
از تولد سینما تا امروز، رمان کلاسیکِ الکساندر دوما دربارۀ توطئهچینی درباریان و دلاوری تفنگدارانِ قرن هفدهمی منبع اقتباس مطمئنی برای فیلمها بوده و از داگلاس فربنکس و جین کلی بگیرید تا جان وین، چارلی شین و تام و جری به عنوان تفنگدار ظاهر شدهاند.
در دهه ۱۹۶۰ لستر میخواست بعد از «شب یک روز سخت» «سه تفنگدار» (یا چهار؟) را با گروه بیتلز بسازد، اما موفق نشد و سرانجام در دهه ۱۹۷۰ با الیور رید، ریچارد چیمبرلین و مایکل یورک فیلمش را ساخت که هم مفرح است و هم سکانسهای شمشیربازیاش نفسگیر.
Winstanley
وینستنلی (کوین برانلو و اندرو مولو، ۱۹۷۶)
بودجه این فیلم بسیار اندک بود، اما دستاوردهایش بزرگ. با سرمایۀ انیستتوی فیلم بریتانیا کوین برانلو (که بیشتر به عنوان مورخ سینمای صامت شناخته میشد) و اندرو مولو داستان دورۀ حساسی از بریتانیای قرن هفدهم، درست پس از پایان جنگهای داخلی، را بازگو میکنند و با استفاده از نابازیگران و دقت در جزییات تاریخی ایدهآلیزم و عقاید سیاسی شخصیتها، به جای لباس و گریم، در مرکز فیلم قرار میگیرد.
فیلم به زیبایی به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری شده و کلوزآپهای نابازیگرانش و لانگشاتهای مناظر انگلستان یادآور درسهایی است که برانلو از سینمای صامت گرفته.
The Draughtsman’s Contract
قرارداد نقشهکش (پیتر گریناِوی، ۱۹۸۲)
دوباره انگلستان. هنرمندی پرانرژی به نام آقای نِویل توسط خانم ویرجینیا هربرت ماموریت پیدا میکند تا ۱۲ پلان برای ملک شوهر خانم هربرت طراحی کند. در عوض خانم هربرت – آنگونه که در قراردادشان مکتوب شده – خودش را در اختیار نقشهکش میگذارد.
پیتر گریناوی اولین موفقیت تجاریاش را با این درام [از نظر تاریخی] به دقت تحقیق شده، غیرمعمول و بازیگوشانه به دست آورد که موسیقی مشهوری از مایکل نایمن داشت و همینطور طراحی زیبایی برای لباسها و دکور.
لباسهای رسمی و کلاهگیسهای بیش از حد اغراق آمیز و تجملی و صورتهای پودرمالی شده لایه یخ نازکی میشوند روی دنیایی مضمحل که با بیعدالتی و فریب انباشته شده.
Cyrano de Bergerac
سیرانو دبرژراک (ژان پل راپنو، ۱۹۹۰)
نمایشنامۀ ادموند روستان به همین نام که در سال ۱۸۹۷ نوشته شده تصویر این شاعر و سرباز قرن هفدهمی خوش قلب و دماغ گنده را که عاشق دخترخالهاش است را ابدی کرد و اقتباسهای متعددی در سینما قصه او را دنبال کردند، اما تا به حال این اقتباس پرخرج و محبوب یکی از نقاط اوج سینمای «میراث ملی» فرانسه باقی مانده است.
ژرار دپاردیو در نقشی که گویی برای بازی کردن در آن متولد شده موازنهای بینقص برقرار میکند بین مردی پرجذبه با مردی که آفریده شده برای شکستن دل ما. ترجمۀ انگلیسی متن فاخر فیلم را آنتونی برجس انجام داد.
The New World
دنیای نو (ترنس مالیک، ۲۰۰۵)
یک قرن پس از کشف آمریکا توسط کریستوفر کلمبوس، قارۀ تازه مکشوف هنوز برای آن دسته از اروپاییها که قصد سکونت در قارۀ نو را داشتند دنیایی فراخ و کشف نشده بود، حتی اگر بهرهبرداریهای سودجویانه آنها از زمین برای ساکنان بومی این سرزمینها بهایی سنگین داشت. این فیلم ترنس مالیک با شکل گرفتن حول عشق بین دریانورد پیشگام اسمیت (کالین فارل) و یک پوکاهنتاس بومی، بازگشتی است به تم محبوب او، رانده شده از بهشت.
از اولین نمای تکان دهنده فیلم که ورود کشتی پیشگامان غرب را به ساحل نشان میدهد، «دنیای نو» ثابت میکند که یک مرثیه شاعرانۀ غنایی دربارۀ بهشتی زمینی است.
نوشتۀ ساموئل ویگلی. ترجمۀ "سینمای ما".