فروش و جنجال اخراجی‌های 2 ادامه دارد / یادداشت آرش خوشخو - مورد 8؛ : خانم میلانی و آقای ده‌نمکی، برای تبرئه خودتان در برابر نوشته‌های منتقدان از کارنامه بیضایی مایه نگذارید

سینمای ما - آرش خوشخو: اکران وقتي همه خوابيم بهرام بيضايي را در موقعيت عجيبي قرار داده است. نه به خاطر واکنش شديد برخي از منتقدان يا پشتيباني احساسي گروهي ديگر و يا نه حتي به خاطر آنکه تماشاگران اين فيلم از هر سه فيلم قبلي بيضايي کمتر بوده اند.

نه، موقعيت عجيب بهرام بيضايي به دوستان و ياراني برمي گردد که با زيرکي منافع خود را به فيلم و اعتبار بيضايي گره زده اند و ناخودآگاه آدم را ياد آن جوک مشهور مي اندازند؛ ما سه نفر را کجا مي بريد؟

مساله اينجاست که دوستان فيلمساز به فروش چشمگير فيلم هايشان و انواع جوايز دولتي و خصوصي راضي نيستند و براي خاموش ساختن صداي همان دو سه منتقد مخالف فيلم هايشان، به سايه استاد بلندآوازه پناه مي برند و پشت او پنهان مي شوند.

آن دوست فيلمساز که ناگهان جذابيت تساهل و تسامح را کشف کرده، در ژستي حق به جانب از توهين به بهرام بيضايي شکايت مي کند و اين نوع برخورد را فاشيستي1 مي داند و از اين کانال با منتقدان سينمايي تصفيه حساب مي کند. گويي حتي فروش چند ميلياردي فيلمش نيز براي آرامش او کافي نيست.

يا آن فيلمساز محترم ديگر، که با موقعيت سنجي قابل تحسين، فيلم خود را با فيلم بيضايي در يک رده قرار مي دهد و با ادبياتي چريکي که بوي کوچه پس کوچه هاي هاوانا و ماناگوا را مي دهد، منتقدان را نوکران و آلت دستان سرمايه لقب مي دهد2 و با زيرکي (زيرکي؟) جامه دفاع از استاد قديمي مي پوشد. گويي جوايز جشنواره فجر و فروش مقبول اين فيلم نيز براي آرامش فيلمساز محترم کافي نيست. دوستان همه چيز را با هم مي خواهند. و در اين ميان به سادگي و با بي تعهدي شگفتي از متهم کردن همه چيز و همه کس ابايي ندارند. «نوکر، فاشيست، کم سواد، بي سواد و...» کلماتي است که دوستان فيلمساز در اوج موفقيت، نثار مخالفان شان مي کنند.

نيازي به اين حرف ها نيست. لازم نيست پاي فاشيسم و سرمايه داري را وسط کشيد. به استاد احترام بگذاريد، از اعتبار بي نهايت او، براي خود خرج نکنيد. شما که گروهي از منتقدان را اين گونه راحت به کم دانشي متهم مي کنيد، پاي به ميدان بگذاريد و تلقي خود را از عباراتي مثل فاشيسم، سرمايه داري و البته فمينيسم ارائه دهيد. شما که ژست هايي چنين انقلابي مي گيريد و از مافياي سرمايه مي گوييد و برخورد فاشيستي، براي مخاطبان تان بگوييد که چگونه براي ساخت فيلم هاي پرفروش خود، مدام در حال مذاکره و امتياز دادن به همان سرمايه داران محترم و صاحبان قدرت هستيد. شما که خود تجارب گرانقدري از فاشيسم داريد، پشت استاد موضع نگيريد. راستي، شما که پرچم دفاع از استاد را بلند کرده ايد، مگر نه آنکه براي فروش فيلم هاي خود به همان فرمول هايي پناه مي بريد که بيضايي در همين فيلم آخرش به سخره گرفته است؟ مگر اين گونه نيست؟

نه... آرام باشيد. آرامش خود را حفظ کنيد. اوضاع که بر وفق مراد است. پس دامن بيضايي را رها کنيد. هيچ کس به بيضايي بي احترامي نمي کند. داستان منتقدان و بيضايي، داستاني قديمي است. پر از رنجش و مهرباني. پر از قهر و آشتي. پر از ستايش و افسوس. رابطه يي که 40 سال به طول انجاميده است و اين داستان ربطي به شما ندارد.شمايي که خود هيچ گاه از جذبه سرمايه و قدرت رهايي نداشته ايد، سنگري ديگر براي خود پيدا کنيد. مگر نه آنکه فيلم بيضايي، سينمايي را مورد انتقاد قرار مي دهد که شما با آسايش و فراغ بال در آن نفس مي کشيد، سازش مي کنيد، جايزه مي گيريد و فيلم پشت فيلم مي سازيد؟ نمي توان همه چيز را با هم داشت. ژست تساهل و تسامح و آزادانديشي به برخي نمي آيد، همان طور که جامه انقلابيگري و ضدسرمايه داري هم براي برخي گشاد است. آرام باشيد و از چرخ گردون که بر وفق مراد شما مي چرخد، لذت ببريد.

پي نوشت ها؛

1- اشاره به گفت وگوي مسعود ده نمکي با مردم و جامعه

2- برگرفته از اظهارات تهمينه ميلاني

[email protected]

نظرات