سینمای ما - «محمدرضا جعفريجلوه» معاون امور سينمايي و سمعي بصري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و «اكبر نبوي» قائممقام بنياد سينمايي فارابي چهارشنبه شب با حضور در برنامه گفتوگوي ويژه خبري شبكه دوم سيما، به تشريح دستاوردهاي جشنواره بيست و هفتم فيلم فجر و نيز موقعيت فعلي و آينده سينماي ايران پرداختند.
ارزيابي جعفري جلوه از جشنواره بيست وهفتم فيلم فجر
------------------------------------------------------------------
در اين برنامه معاون امور سينمايي با اشاره به اين كه جشنواره بيستوهفتم، گامي مهم در راه رسيدن به سينماي اميد بوده است، آن را برداشت اول از يك كاشت سه،چهار ساله عنوان كرد و در پاسخ به ميزان موفقيت اين دوره از جشنواره گفت: در زمينه جشنواره فيلم فجر و اصولا سينماي كشور، به همان اندازه كه در همه عرصههاي كشور، در بخشهاي مختلف صنعت، كشاورزي، درحوزه اقتصاد، و فراتر، در ديگر حوزههاي فرهنگي آموزشي، آموزش و پرورش، آموزش عالي، بخشهاي مختلف خدمات و... ما با قدر مطلوب فاصله داريم اما در قدر مقدور وبه سوي قدر مقدور، همواره توفيقاتي داشتهايم. در سينما هم چنين وضعيتي داريم.
وي افزود: البته گفتن اين كه در ابتداي راه هستيم، شايد كمي ناسپاسي و كم شكري باشد. من معتقدم بايد بگوئيم كه "راه طي شده " بسياري را سپري كردهايم اما بخش طي نشده راه، بسيار است و در شأن اسلام و ايران بسيار فراتر از اين بايد حركت كنيم.
جشنواره و مخاطبان
-------------------------
در اين برنامه، "اكبر نبوي " در پاسخ به اين پرسش كه "گفته ميشود جشنواره امسال بهويژه در ارتباط با مخاطب نقصان داشته است "، گفت: به نظر ميآيد دوستاني كه اين نكته را مطرح ميكنند بايد استناداتي هم داشته باشند چون امسال برخلاف دورههاي گذشته، ميزان سالنهاي نمايش اتفاقا افزايش پيدا كرده بود.
وي گفت: اگر جشنواره را به مفهوم يك رويداد هنري تلقي بكنيم، از ديد من اين حجم نمايش زياد هم هست به اين دليل كه عملا بخشي از فيلمها كه ميتوانند در طول سال بهنمايش عمومي دربيايند و تازگي خود را داشته باشند، عملا با حجم وسيع نمايش، ممكن است آن موقعيت را از دست بدهند ضمن اين كه الان چند دوره است كه در شهرستانها هم فيلم دارد به نمايش در ميآيد.
نبوي گفت: دوستاني كه اشاره ميكنند نوع ارتباط مردم با فيلمها كم بوده، به نظرم به اين دو نكته توجه نميكنند؛ يك اين كه: امسال 34 سالن براي نمايش داشتيم و سالنهايي در شهرهاي بندرعباس، شيراز و مشهد همزمان فيلمهاي جشنواره را هم در بخش ملي و هم در بخش بينالمللي نمايش دادند. دوم اين كه؛ كفايت را بايد تعريف كرد. ممكن است كسي بگويد جشنواره فيلم فجر بايد در تمام شهرهاي كشور برپا شود اما آن موقع اين حركت منطقي نيست و تعريف جشنواره را نخواهد داشت.
وي تأكيد كرد: اصولا جشنواره فيلم فجر چون در ايام بزرگداشت پيروزي انقلاب اسلامي برپا ميشود ميتوان برايش منطقي را از بابت همين حجم وسيع نمايش پيدا كرد.
تفكيك بخش ويدئو از بخش فيلمهاي سینمايي
-------------------------------------------------------
در ادامه "محمدرضا جعفري جلوه " درباره بعد كمي جشنواره امسال و ويژگيهاي آن در اين بخش گفت: در اين جشنواره براي اولين بار بخش ويدئو از بخش فيلمهاي سنيمايي تفكيك شده بود و اين خود از حادثههاي مهم، اثرگذار و مورد توجه در جشنواره بيست و هفتم بود. در واقع تفكيك قاب ويدئو از قاب سينما اقدامي بود كه متخصصان و اهل فن سالهاي متمادي آن را آرزو ميكردند. نه براي ترجيح بلاوجه يكي بر ديگري يا تخفيف يكي و اين كه بخواهيم ويدئو را تحقير كنيم و سينما را ترجيح دهيم. بلكه اين دو را تفكيك كرديم چون دو حوزه متفاوت مستقل و مكمل هم هستند و هركدام براي خود و به جاي خود حرفها و سخناني دارند. اين دو در اين جشنواره از هم جدا شدند.
گزينش فيلمها در جشنواره بيست و هفتم
----------------------------------------------------
وي در پاسخ به پرسشي درباره عدم انتخاب يكسري فيلمها در جشنواره امسال، گفت: در بخش فيلمهاي ويدئويي 80 فيلم متقاضي حضور بودند كه از بين اينها، هيات انتخاب 19 فيلم را براي رقابت نهايي برگزيد. طبيعي است هر هيات انتخابي بايد گزيده ها را برگزيند. براي اين كه تعداد فيلمهايي كه در يك جشنواره رقابت ميكنند حدود 20 تا 25 فيلم است و منطق حضور در بخش نهايي اينگونه است.
وي در ادامه گفت: همچنين 60 فيلم سينمايي 35 ميلي متري در بخش مسابقه سوداي سيمرغ و در دو بخش متفاوت و مجزا، متقاضي حضور بودند؛ بخش اصلي با 24 فيلم، و بخش نگاه نو فيلمهاي اول و دوم كه آينده سنيماي ايران را رقم ميزنند با 23 فيلم. در واقع چيزي حدود 40 فيلم از اين 60 فيلم انتخاب شد و به عبارتي ديگر، در جشنواره امسال حدودا از هر سه فيلم، دو فيلم براي اين دوبخش انتخاب شده است.
معاون امور سينمايي ادامه داد: اين خود از نكات قابل توجه است كه در جشنواره بيست و هفتم، كيفيت آثار سينماي ايران به حدي در معدل و برآيند فراتر آمده كه از هزر سه فيلم دو فيلم انتخاب ميشوند و استاندارد حضور در بخش اصلي جشنواره را دارند.
وي درباره اعتراض به انتخاب نشدن برخي فيلمها در جشنواره امسال، گفت: هر جشنوارهاي، حق انتخاب دارد. هيئت انتخاب به منزله هيئت گزينشگر اول است يا به تعبيري يك هيئت داوري اول. هر هيئت انتخابي طبيعي است بخشي را انتخاب نكند. ملاكها و معيارهايي به لحاظ فني، حرفهاي، هنري و فرهنگي ي وجود دارد كه بر اساس آن، طبيعتا بخشي از فيلمها انتخاب نميشوند اما از آنها به عنوان فيلمهاي انتخاب نشده معترض نبايد ياد كرد. اين را هم بايد توجه كرد كه فقط 20 فيلم از 60 فيلم متقاضي شركت در بخش اصلي رقابتي جشنواره نتوانستند استاندارد لازمه را براي حضور در اين دو بخش اصلي جشنواره را داشته باشند و اين خودش يعني افزايش انتخاب نسبت به گذشته.
وي درباره تنوع فيلمهاي انتخاب شده و پاسخگويي به سلايق مختلف در اين فيلمها، گفت: انتخابشدهها نشان دهنده تنوع، پاسخگويي بيشتر يا دادن فرصت حداكثر به افرادي است كه توانستهاند در اين رقابت حضور داشته باشند.
معاون امور سينمايي گفت: گمان ميكنم اگر به قسمت پر ليوان توجه بيشتري بكنيم، شايستهتر است. نه اين كه ليوان سراسر پر است و بخشي از آن خالي نيست اما كلا نگاه اميدبخش ميتواند منجر به افزايش اميد در توليدات فرهنگي هنري كشور شود و سينماي اميد همين جا رقم مي خورد. نگاه اميدوارانه، كاري است كه ما در اين دوره از همان نقطه شروع در دستور كار خودمان ديديم. اعتماد سازي، مهرورزي در عمل، اتخاذ منش و روشي مبتني بر اصول گرايي و آزاد انديشي توامان، يا اعمال مديريت نرم با طيف وسيعي از سلايق و علايق نسلهاي مختلف.
4 نسل سينماگر در جشنواره بيست وهفتم
------------------------------------------------------
مسئول سينماي ايران گفت: امسال 4 نسل سينماگر در جشنواره بيست وهفتم آثار خوبي را داشتند. آثاري متفاوت. بخشي از اين طيف سينماگر، آيندگان سينما هستند و بخشي پيشكسوتاني كه آثار خودشان را براي آينده اين سينما به ميراث گذاشتند. اينها در جشنواره امسال حضور داشتند و افزايش اين اعتماد ماحصل اعمال مديريتي ويژه، متفاوت و شايد حتي در برخي مواقع، بحثانگيز بود.
وي درباره افزايش تعداد سيمرغها و حواشي به وجود آمده پيرامون اين قضيه و اين كه آيا افزايش سيمرغها نقطه قوت جشنواره است، گفت: نه افزايش سيمرغها نقطه قوت است و نه كاهش آن ميتواند نقطه قوت باشد. البته افزايش بيرويه سيمرغها قطعا در جشنواره جايي ندارد كه ما در اين جشنواره، اصلا افزايش بي رويه نداشتيم. ما صرفا دو سيمرغ را نسبت به گذشته افزايش داديم، آن هم به دليل ايجاد بخش مستقل فيلمهاي ويدئويي (ويدئو-سينما) و در شأن اين فيلمها بود كه دو سيمرغ جديد را براي بهترين كارگرداني و بهترين فيلم در اين بخش اختصاص بدهيم كه اين، در واقع يك نوع احترام به اين بخش مستقل ايجاد شده در جشنواره بود.
معاون امور سينمايي گفت: سيمرغها تعريف شده هستند و به فعاليتهاي تفكيك شده فني و حرفهاي زيرمجموعه بخشهاي تاليفي اهدا ميشوند و فراتر از اين ها، سيمرغي تعريف نميشود. طبيعي است در اين چارچوب تعريف شده در بخش اصلي و همين طور در بخش هاي فرعي به ميزان لازم و محدود ما در بخشهاي فرعي حداكثر در هر بخشي دو سيمرغ را اختصاص دهيم. در بخش فيلمهاي اول و دوم نگاه نو سيمرغ بهترين فيلم وبهترين كارگرداني، در بخش ويدئو سينما ، سيمرغ بهترين كارگرداني و بهترين فيلم و در بخش فيلمهاي مستند و كوتاه هم به حداقل لازم و نياز سيمرغ منظور شد. البته در اين زمينه استاندارد مشخصي به صورت واحد و ثابت در سينماي جهان نيست كه بگوئيم اينگونه بايد جايزه اهدا شو د وآنگونه نه.
معاون امور سينمايي در بخش ديگري از صحبتهاي خود، جشنواره بينالمللي فيلم فجر را يك جشنواره منحصر بفرد دانست و گفت: اين جشنواره، يك جشنواره عميقا مردمي، وسيع و يك جشن عمومي است كه همزمان با دهه انقلاب برپا ميشود و به اين گستردگي، - با اين حجم عظيم مخاطب و نمايشهاي وسيع و گسترده و همين طور پارهاي جوايز خاص منجمله اهداي جايزه سيمرغ مردمي كه جزو اختصاصات جشنواره فيلم فجر است- در هيچ كجاي جهان جشنواره سينمايي برگزار نميشود.
"اكبر نبوي " هم در پاسخ به پرسشي در اين زمينه گفت: البته ما نميتوانيم بگوئيم جشنواره فيلم فجر بينظيراست بلكه اين جشنواره ويژگيهايي دارد كه آن را از جشنوارههاي سينمايي ديگر دنيا، متمايز ميكند. به هر حال هر جشنواره براي خودش قوانين و مقرراتي دارد. آئيننامههايي دارد. البته اين آئيننامهها و مقررات، بايستي حتما مبتني بر يك چارچوب كلي با قوانين سازمان بينالمللي جشنوارهها باشند و آن تشكل بپذيرد جشنواره را به عنوان جشنواره الف و ب، يا به عنوان جشنوارهاي در مرتبه پائينتر كه جشنوارههايي مثل فجر و كودك نيز در بين جشنوارههاي معتبر هستند. در اين بين جشنواره فيلم فجر مثل جشنواره فيلم برلين، بايد براي اولين بار فيلم را نمايش دهد. جشنواره ديگري مثل جشنواره كن فيلم به نمايش درآمده در يك جشنواره ديگر را در بخش مسابقه خودش ميپذيرد. يا در مراسم علوم و هنرهاي سينمايي اسكار، حتما بايد فيلم به نمايش عمومي درآمده باشد كه اين يكي از ويژگيها و انحصارات آن است. مونترال، لوكارنو و ونيز هم قاعده و قانون دارند اما در يك چاچوب كلي بايد قوانين و مقررات را بپذيرند. از اين زاويه جشنواره فيلم فجر جزو جشنوارههايي است كه يك انحصارات، اختصاصات و ويژگيهايي براي خودش دارد ودر عين حال، يك اشتراكاتي با مجموعه جشنوارههاي معتبر دنيا دارد. ويژگي اين جشنواره هم اين است كه چون در روزهاي جشن پيروزي مردم در ارتباط با انقلاب اسلامي است، طيف وسيعي از مردم برايشان اين امكان فراهم ميشود كه بروند فيلمها را ببينند. در واقع جشنواره فجر يك شكلي برآمده جشنهاي دهه انقلاب است كه از ابتداي پيدايش، زمان اين رخداد را در اين ايام قراردادند به اعتبار مهمترين رخداد سياسي، فرهنگي و اجتماعي مردم.
جشنواره فجر و فيلمها و چهرههاي جهاني
--------------------------------------------------
"محمدرضا جعفريجلوه " در اين برنامه، در پاسخ به پرسشي در خصوص علت عدم حضور چهرهها و فيلمهاي شاخص جهاني در جشنواره فيلم فجر گفت: دعوت از سينماي جهان مساله اول ما نيست. ما در دعوت از ديگران نبايد اسير نامها وشهرتها باشيم بلكه بايد به كيفيت بيانديشيم و بيشترين همتمان افزايش كيفيت در سينماي ايران باشد. ما به ارتقاي سينماي ملي ميانديشيم و دغدغه اصلي ما سينماي ملي، رسيدن به سينماي ايرانيتر، شرقيتر حاوي قصههاي نجيبانه اين مردم، اين سرزمين و اين آئين است كه ميدانيم تاريخ ساخته، تمدن ساخته و باز هم در اين راستا در حركت است و تمدن آينده ايراني اسلامي نيز بر همين اساس شكل خواهد گرفت، لذا براي ارتقاي سينماي ملي، بايد در راه شكلگرفتن اين سينما بكوشيم كه در اين زمينه برنامههايي داشتهايم و اگر از ديگران مدد ميگيريم و اگر به رقابت با ديگران -چه در جشنوارههاي جهاني چه در دعوت از آنها در جشنوارهاي ملي- اين مسير را طي ميكنيم براي اين است كه كلاس سينماي ايران براي ايفاي نقشي كه از او انتظار مي رود ارتقا پيدا كند.
برنامه ها و اهداف مشخص براي سينماي ايران
---------------------------------------------------------
وي ادامه داد: برنامهريزي ها و هدفگذاريهاي مشخصي براي ارتقاي فرهنگي و اقتصادي سينماي ايران داريم. همان دو هدف مهمي كه در ابتداي اين دوره در دستور كار ما بود و ما ميدانستيم كه سينماي ايران نياز به احياي اقتصادي است و ارتقاي فرهنگي. البته منظور من از احياي اقتصادي، صرفا احياي بودجه و تامين منابع نيست، بلكه صيانت و شكل دهي و توجه به اقتصاد سينما است. اقتصاد سينما در سالنهاي سنيما رقم مي خورد. حضور مخاطبان در سالن هاست كه به سينما معنا ميدهد. سينما، فقط فيلم ساختن نيست بلكه فيلم ديدن و در سالن سينما، در كنار هم و در يك گسره وسيع با مخاطب گسترده مردمي به تماشاي فيلم نشستن است تا اقتصاد سينمارقم بخورد و عرضه و تقاضا آنجاست كه شكل ميگيرد. ما امروز بر اساس فضاي نمايش، براي هر 200 هزار نفر يك سالن سينما داريم كه اين استاندارد نيست بلكه وضع موجود است. 300 سالن سينما -با همه تلاشي كه در اين سه و نيم سال گذشته براي افزايش فضاي نمايش صورت گرفته- امروز در اختيار ماست و در كوتاه مدت افزايش اين 50 درصد نياز حداقلي ماست. البته در واقع در اين زمينه استاندارد خاصي نميتوان به صورت الگوي واحد مطرح باشد در هر منطقهاي از جهان به گونهاي است اما ما براي كشور خودمان و فضاي جمعيتي خودمان، براي هر 100 هزار نفر يك سالن سينما را متناسب ميدانيم. يعني افزايش وضع موجود حداقل به دوبرابر در يك برنامه كوتاه مدت البته بايد فراتر اين عمل كرد. لاكن افزايش سالنها بايد با افزايش رغبت مردم براي رفتن به سالنهاي سينما همراه باشد و اين را در نظر بگيريم كه مردم به سه دليل به سالنهاي سنيما ميروند براي ديدن فيلم خوب براي گذران فراغتي متناسب و در خورشان در سالن خوب فعاليت مكمل و پيراموني وهمين طور تحتتاثير يك تبليغات و اطلاعرساني متناسب و در واقع يك برنامه اكران خوب كه بايد عمل به اين برنامه صورت بگيرد.
وي گفت: ما كوشيدهايم رفتارمان به گونهاي باشد كه ضمن حفظ حداقلي اميد به اكران و چرخه اقتصادي موجود، اين اقتصاد را رونق بدهيم و از طريق احياي سالنهاي سينما ، شكوفاتر كنيم. در سه سال گذشته، 99 سالن سينما براي اولينبار نوسازي و بازسازي شدند. ساخت سالنهاي نمايش (تقريبا يك سوم سالنهاي موجود) نويدگر اين است كه سينماي برتري را خواهيم داشت با توليد فيلمهاي متفاوتتر، خانوادهگراتر و فيلمهايي كه به لحاظ فرهنگي و به لحاظ جذب مخاطب عام جذابيت داشته باشد. ما صرفا بهسينماي تجاري نميانديشيم و يك سينماي فرهنگي هنري صرف را هم الگوي مطلوبي نميدانيم. سينماي فرهنگي تجاري كه هم مخاطب عام را راضي كند و جذابيت عمومي داشته باشد و هم براي مخاطبان خاص و كساني كه دغدغه فرهنگي و ارزشي دارند و همينطور منتقدان و اهالي هنر كه خود داراي انديشه و ايده در عرصه فرهنگ و هنر هستند، جذاب باشد. چنين الگويي امروز در دستور كار ما است و به حمدالله حركت سينماي ايران به اين سمت با شتاب بيشتري نسبت به گذشته است.
سينماي ايران و توليدات عظيم
---------------------------------------
جعفريجلوه گفت: يكي از اتفاقاتي كه در اين دوره براي ارتقاي فرهنگي و هنري سينماي ايران رقم خورده رفتن به سمت توليدات عظيم است يا به تعبير سينماگران توليداتي كه از آنها به عنوان بيگ پروداكشن ياد مي شود. توليداتي عظيم، فاخر و در قابي به واقع سينمايي. دو فيلم عظيم و سينمايي در دست توليد است براي اولين بار و با سرمايهگذاريهاي عظيم چند ميلياردي؛ فيلم سينمايي "ملك سليمان " و فيلم سينمايي "راه آبي ابريشم " وما، در آستانه آغاز توليد سومين اثر در اين زمينه هستيم؛ "روز رستاخيز ". اولي اثري است از تاريخ انبيا، دومي تاريخ تمدن ايراني و اسلامي در قرن 4 و اوج طلايي اين تمدن را تصوير ميكند و سومي "روز رستاخيز " كه يك قصه عاشورايي است و كار عظيمي خواهد بود. همزمان با اين توليدات عظيم و بزرگ، به توليدات شاخصي برميخوريم. در اختتاميه جشنواره فيلم فجر، بخشهايي از پشت صحنه فيلم "عصر روز دهم " را ملاحظه كرديد كه در كربلاي معلا، اين فيلم مشغول توليد است. حماسه پايداري مردم عراق است. همچنين سه اثر از تاريخ انقلاب و درباره قصههاي انقلاب در حال توليد است؛ "بيداري "، "يك گزارش واقعي " و "كيميا و خاك " كه همزمان با جشنواره، ما اين توليدات را داشتهايم و در آستانه توليد آثار ارزشمند ديگري هستيم كه اميدواريم با جذب متناسبتر منابع در سال 88 بتوانيم جريان شكوفاي توليد در سينماي ايران را بيشتر از پيش صيانت و حمايت كنيم.
لزوم افزايش بودجه سينماي ايران
----------------------------------------
در ادامه برنامه، "جعفريجلوه " و "اكبر نبوي " به بحث پيرامون شرايط اكران و جذب مخاطب در رقابت با روزآمدي رسانهها پرداختند و لزوم افزايش بودجه سينماي ايران را يادآور شدند.
"اكبر نبوي " در اين بخش گفت: اعتبارات اين سينما با توجه با اهدافي كه دارد، به شدت لاغر و ضعيف است. نكته مهم اين است كه در سازمانهاي بودجه نويس كشور بايد اين نگاه اصلاح شود. نه فقط سينما، ساير بخشهاي فرنگي هنري هم مشكل دارد و مشكل اينجاست كه فرهنگ وهنر و سينما در بخش خدمات محسوب مي شود نه بخش مولد. اين در حالي است كه فرهنگ و هنر به ويژه در جامعه ايران، بايد در بخش توليد محسوب شود.
"جعفري جلوه " نيز گفت: اگر سينما را به عنوان رسانه فرهنگساز ميشناسيم، يك هنر-صنعت-رسانه جدي است كه فرهگ ميسازد و در همه ابعاد فرابخش است و بخشي در كنار ديگر بخش ها نيست. يعني اگر جريان صنعت به سمت توليد ملي ميرود و رغبت به سمت كار و تلاش بايد بيشتر باشد، اين در فرهنگ بايد كارسازي شود و رسانه بايد تلاش كند پس دستگاهي كه فرهنگسازي ميكند را بايد بخش مادر تلقي كرد و در همين جايگاه برايش طرح وبرنامه داشت كه در اين خصوص من شما را متوجه ميكنم به رسانه ملي صداوسيما كه براي انجام وظايف و تكاليف خودش به صدها ميليارد بودجه نيازمند است تا بتواند توليدات خودش را در بخشهاي مختلف ارائه دهد بدون اين كه مخاطب براي آنها هزينه مستقيم كرده باشد. رسانه ملي در حقيقت از بودجه عمومي استفاده ميكند و من موافق افزايش سهم فرهنگ در بودجه و افزايش بودجه راديو وتلويزيون و سينما هستم. البته در سينما تلاش متفاوت از تلويزون است چرا كه ما در زمين بخش خصوصي ميكاريم و بخش خصوصي براي افزايش سرمايهگذاري و برخروداري از ياريهاي بهتر و بيشتر ما، بايد به يك اقتصاد توانمند اميدوارباشد.
"اكبر نبوي " قائممقام بنياد سينمايي فارابي هم گفت: اساسا بحث در مورد مخاطب سيمنا در وضعي كه سينما دارد يك آدرس غلط است. قصههاي ما ضعفهايي دارد، جذابيت خاص خودش را بعضا ندارد و...اما اينها صرفا باعث نميشوند كه مردم سينما نروند يا كم بروند. اين واقعيتي است كه نميتوان منكر شد، اما نكته مهم اينجاست كه اگر اعتبارات مورد نياز اين سينما به اندازه لازم بود و مكفي بود، چرا آقاي جعفريجلوه بايد از عدد 90 و خورده اي ياد ميكرد؟ سينما رفتن هنوز هم در برخي شهرهاي كشوريعني سينما به اضافه اعمال شاقه و پراكندگي سالنهاي سينمايي براي تهران 40 سال پيش است
در ادامه اين برنامه "نبوي " درباره لزوم سرعتبخشيدن به مانور سينماي ايران براي فاصله گرفتن از شوك رسانههاي مهم صحبت كرد و "جعفري جلوه " به تشريح 4 طرح خود براي ارتقاي كيفي سينماي ايران پرداخت.