درباره فیلم «كتاب قانون» چهارمين ساخته مازيار ميري
عقيده‌هايي كه گاهي فراموش مي‌شوند

سینمای ما- مهدی تهرانی: با «قطعه ناتمام» به عنوان يك فيلم تقريبا مستقل اولين حضور مازيار ميري در سينماي ايران رقم خورد؛ فيلمي كه كليشه در آن جايي نداشت. «به آهستگي» و «پاداش سكوت» به عنوان 2 كار بعدي او، اگرچه نشانه‌هاي فيلم اول او را بر خود داشتند، اما هم درخصوص هنرپيشه‌هاي فيلم و هم تغيير ژانر بيشتر توي چشم آمدند. چرا كه به آهستگي نيز كمي تا قسمتي فيلمي فرهنگي شناخته مي‌شود، اما نقش اولش را يك سوپر استار (محمدرضا فروتن)‌ بازي كرد و پاداش سكوت نيز كاري درباره جنگ بود.

چهارمين ساخته مازيار ميري يعني كتاب قانون كه الان در اكران عمومي است، تاريخ توليدي مربوط به 2 سال پيش را دارد. داستان هرچه بوده، كتاب قانون نتوانسته بود در زمان مديريت سينمايي قبلي در وزارت ارشاد جواز اكران پيدا كند و حالا با يكي دو تغيير (به گفته صاحب اثر)‌ و در زمان مديران فعلي، اجازه اكران يافته است.

حالا تماشاگر با 4 فيلم از مازيار ميري روبه‌روست و هر كدام تقريبا در يك ژانر. بويژه كه كتاب قانون يك فيلم كمدي است. نكته قابل توجه و شايد قرابتش با كار سوم او، حضور دوباره پرويز پرستويي در فيلم ميري است. آن هم با تيپيكال متعدد و شخصيت‌هاي محوري خاص.

كتاب قانون يك طنز اجتماعي است كه در بستري از كمدي و انتقاد روايت مي‌شود. ميري اما خود تفاوت‌ها در عقيده‌ها را به تصوير كشيده است؛ عقيده‌هايي كه اگرچه ثابت است اما گاهي فراموش هم مي‌شوند يا بابت سهل‌انگاري عمل به آنها از دست مي‌رود.

داستان در واقع درباره يك تازه مسلمان است. آدمي كه قرار است راه و رسم مسلماني را ياد بگيرد و در اين راه كسي دست‌گير و راهنماي اوست كه عمدتا از آنها به عنوان مسلمان شناسنامه‌اي ياد مي‌شود. ضمن اين‌كه اين مسلمان شيعه هم هست؛ يعني در طي داستان و داستانك‌هاي فيلم، به مواردي اشاره مي‌شود كه مربوط به خود ماست و ايراني جماعت مي‌تواند از ديدنشان لذت ببرد و بخندد نه تماشاگر ديگري.

كتاب قانون 2 قسمت دارد. ژوليت يك مسيحي است كه در لبنان زندگي مي‌كند. آنچه از او در اين لوكيشن كه در لبنان مي‌گذرد مي‌بينيم مرتبط است به پيش از اسلام آوردن او. پس از مسلمان شدن اما قصه در ايران پيگيري مي‌شود و ژوليت به آمنه تغيير نام داده است. پس مي‌توانيد تصور كنيد (اگر فيلم را نديده‌ايد)‌ ژوليت در قسمت ابتداي فيلم مسلمان نيست؛ حجاب آنچناني ندارد و زندگي‌اش هماني است كه طبق فرهنگ كشورش و دينش مي‌گذشته. در قسمت دوم اما او حجاب دارد و مناسبات را رعايت مي‌كند و ناخودآگاه مواردي رخ مي‌‌دهد كه از آن مي‌توانيم به اتفاقات پارادوكسيكال ياد كنيم.

رويدادهايي متناقض به سبب تفاوت در نوع زندگي آمنه فعلي و ژوليت سابق شكل گرفته‌اند. او در لبنان و ايران به تصوير درآمده است در حالي كه قرار نيست گذشته‌اش فراموش شود در عين آن كه فقط زندگي حال حاضر او هم مطرح نمي‌شود. اين انگاره‌هاي پارادوكسيكال اصلا و فقط قرار نيست درباره مذهب و تغيير دين ژوليت باشد. او با فرهنگ و قوانين لبناني‌ها رشد كرده و طبيعي است اين موارد با زندگي ايراني‌ها تفاوت‌هاي زياد داشته باشد. اينجاست كه تضادهاي فرهنگي باعث به وقوع پيوستن و ايجاد موقعيت‌هاي كميك بشوند و صحنه‌هاي موفقي را در اين رابطه خلق كنند. به اين موقعيت‌هاي متضاد، ديالوگ‌ها و گفتگوها را هم اضافه كنيد. زبان و گفتار هم در هر فرهنگي متفاوت است. اينجاست كه بعضي تكيه كلام‌ها يا ترجمه‌اش و جا انداختنش يا تفهيم كردن و نمونه مشابه لبناني برايش سخت مي‌شود و باز هم كمدي گفتاري است كه خلق مي‌شود.

البته رواني داستان خود به خود تماشاگر را آماده مي‌كند كه منتظر موقعيت‌هاي متضاد بماند. بدون اين كه خود ميري بخواهد آگاهانه و غيرآگاهانه باجي به تماشاگر بدهد. اصلا همين كه يك ايراني در لبنان از دختري خوشش بيايد و كار بخواهد به ازدواج برسد، تماشاگر قصه مي‌تواند اين موقعيت‌هاي متضاد را حدس بزند. بامزه اينجاست كه همين سفر كاري رفتن و ماموريت رحمان نيز با كلي طنز و حرف و حديث همراه است. به هر حال او در قالب يك مهندس و كارشناس يك مركز و انستيتوي پژوهشي و تحقيقاتي كه در زمينه علوم انساني فعاليت مي‌كند به سفر مي‌رود. مناسبات كاري و جلسات اداري او را مي‌بينيم و اين كه چقدر اين روند كارهاي اداري بي‌خودي است. اين نگاه انتقادي كه در ابتدا اشاره كردم، فقط به لايه‌هاي فردي توجه ندارد.

اينجا كار به لايه‌هاي اجتماعي و مديريتي هم رسوخ كرده است. به اين مهم مي‌توانيد انتقادهاي ديگري در بستر طنز را هم اضافه كنيد. اولين ديالوگ‌ها درباره عروس آتي خانواده توانا را به ياد بياوريد. خانواده رحمان تمايلي به اين وصلت ندارند و در همين حد بي‌ميلي نشان مي‌دهند. اما وقتي مي‌بينند واقعا رحمان دارد برايشان يك عروس لبناني مي‌آورد به زبان طنز، ديالوگ‌ها و رفتارهاي جالب توجهي را شاهديم و اين انتقاد طنز‌آميز، همانا نگاه سنتي خانواده‌ها به مساله ازدواج است. در حالي كه قرار نيست هر وصلتي با آشنا باعث خوشبختي شود.

نام فيلم نيز بسيار بامسماست و با آنچه به قصه كتاب قانون مربوط است، بسيار جور جلوه‌گري مي‌كند و اين اسم واقعا ابتكاري است. به اين مضمون كه يك مسلمان شيعه با استفاده از آيات قرآن و سخنان ائمه معصومين و همچنين دستورات ديني و احكام الهي رساله، در قالب يك كتاب قانون و راهگشا و راهبر زندگي، بايد زندگي كند و وقتي پاي عمل پيش كشيده مي‌شود، مسلمان شناسنامه‌اي و مسلمان حقيقي دستشان رو مي‌گردد. نگاه باورپذير قصه كتاب قانون نيز به ظرافت به نقد برخي رفتارهاي اجتماعي و ناهنجاري‌ها مي‌پردازد.

اگر فيلم را ديده‌ايد، سكانس بازگشت آمنه به لبنان را به ياد بياوريد. او مجبور به ترك شوهر و خانواده او مي‌شود در حالي كه تنها نگراني‌اش اين است كه بچه‌دار نمي‌شود و طي اين مدت به سنت برخي خانواده‌ها كه انتظار دارند عروسشان هيچ نشده، چند تا نوه روبه‌رويشان بنشاند، به تحقير او پرداخته‌اند. اينها همه آيتم‌هايي است از ناهنجاري‌هاي فرهنگي كه متاسفانه در خانواده‌ها يافت مي‌شود و در كتاب قانون به آن پرداخته شده است.

بحث‌هاي ديني نه به صورت كلان نيز در فيلم زياد مي‌بينيم كه البته عمده آنها به واقع‌گرايي از دين برمي‌گردد. كوكب (خواهر رحمان)‌ كه رابطه خيلي خوبي هم با عروسشان آمنه دارد، در جا افتادن اين روايت‌ها بسيار موثر عمل مي‌كند، چرا كه او نيز مانند آمنه درباره شناسه‌هاي ديني همكلام است و برعكس رحمان، موافق آمنه. با اين تفاوت كه رحمان هنوز دچار بعضي سنت‌هاست كه هيچ ربطي به دين ندارد و خواهرش كم‌كم اين سنت‌ها را واكاوي مي‌كند.

همچنين بايد به نوع بازيگري و بازيگرداني هنرپيشه‌هاي بيشتر كتاب قانون پرداخت. آنچه از پرويز پرستويي به عنوان يكي از محترم‌ترين بازيگران سينماي ايران انتظار مي‌رود هماني است كه او خلق مي‌كند. تعهد در اجراي نقش‌هايش و به پختگي و زيبايي از كار درآوردن آنها. اينهاست كه براي پرستويي احترام مي‌آورد. پرستويي در كتاب قانون 5 شخصيت و 5 فيزيك حركت مختلف دارد كه اگرچه همگي نقش‌هايي كوتاه هستند، اما داستانك‌ها و شخصيت‌هاي تماتيك را جلوه‌گري مي‌كنند.

با همه اينها، چهارمين ساخته مازيار ميري را اگرچه بايد يك كمدي درام اجتماعي بدانيم، اما او مانند كار اولش، «قطعه ناتمام» هم استانداردها را رعايت كرده و هم باج به تماشاگر نداده و فيلمي خارج از كليشه روايت كرده. اگرچه ساختارهاي كمدي هر آن مي‌توانند به ورطه ابتذال بيفتند، اما در «كتاب قانون» حداقل مي‌توانيم بگوييم كار هرگز به لودگي نمي‌كشد و اين مهم‌ترين امتياز براي يك كمدي درام با لحن طنز و انتقادي است. ضمن اين كه بستر روايي فيلم اگرچه خط سير كاملي دارد، اما شكل‌گيري‌اش طاقت‌فرسا بوده چراكه با دو لوكيشن متفاوت، 2 دين متفاوت، اقتضائات فرهنگي و شوونات اجتماعي مختلف، تفاوت‌هاي فاحش و بسيار كلان در انگاره‌هاي فرهنگي 2 خانواده و مقوله‌هاي ديگر طرفيم. قرار نيست هر موقعيت متضاد خنده بر لب بنشاند و قرار نيست حتي با هر موقعيت متضاد پيامي خلق گردد. به نظر مي‌رسد در چارچوب استانداردهاي چنين آثاري، «كتاب قانون» فيلمي شاخص جلوه كند؛ اگرچه اكران و نمايش عمومي‌اش 2 سالي به طول بكشد.


منبع : جام جم آنلاین

به روز شده در : پنجشنبه 7 آبان 1388 - 11:19

چاپ این مطلب |ارسال این مطلب |

نظرات

احسان
شنبه 9 آبان 1388 - 20:35
2
موافقم مخالفم
 

فیلم فوق العاده ای بود. فقط حیف که برخی قسمتهایش حذف و دوباره والبته فرمایشی ساخته شده اند. بطور مثال و به گفته خود کارگردان ما نمی فهمیم که سید مهرداد ضایی(که بسیار زیبا هم ایفای نقش کرده) در فیلم چه کاره است و متاسفانه قسمتهای زیادی از بازی او حذف شده است.

ای کاش مازیار میری هم مثل حاتمی کیا زیر بار سانسور نمیرفت و انقدر صبر و تلاش میکرد تا فیلم همان گونه بود به نمایش دراید.

به حر حال به او بابت ساخت این اثر ارزشمند و به یاد ماندنی تبریک میگوییم.

ساناز
شنبه 9 آبان 1388 - 23:10
5
موافقم مخالفم
 

بهــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــترین فیلم ، به همگی پیشنهاد می کنم قبل اینکه .......

برن حتما این فیلم و با خانوادشون ببینن.

جهان
شنبه 9 آبان 1388 - 23:12
2
موافقم مخالفم
 

دلم می خواست بعد اینکه اومدین تو سینمای میلی دیگه هیچ وقت نیام تو سایتتون، ولی خیلی خوب حرف زدین و دلم نیومد.

اضافه کردن نظر جدید
:             
:        
:  
:       




mobile view
...ǐ� �� ���� ����� ������� �?���?�


cinemaema web awards



Copyright 2005-2011 © www.cinemaema.com
استفاده از مطالب سایت سینمای ما فقط با ذکر منبع مجاز است
کلیه حقوق و امتیازات این سایت متعلق به گروه سینمای ما و شرکت توسعه فناوری نوآوران پارسیس است

مجموعه سایت های ما: سینمای ما، موسیقی ما، تئاترما، فوتبال ما، بازار ما، آگهی ما

 




close cinemaema.com ژ� ��� �?��� ��� ���?���