دانلود

یادداشت امیر قادری درباره فیلم زادبوم + ترین‌های روز چهارم جشنواره؛
يعني هيچ كس به فكر قاتلان خونخوار نيست؟

سینمای ما - امیر قادری: آخر جلسه مطبوعاتي زادبوم رسيدم سينما فلسطين و ديدم خانم رويا تيموريان در مقام بازيگر اثر, دارد درباره حس "انساني" آن صحبت مي‌كند و آرمان‌گرايي خودش. و اينكه هنوز ارزش‌ها برايش اهميت دارند و اينكه آثار انساني كلا اين جوري هستند. يعني ريتم نرم و آرامي دارند و آدم براي ديدن‌شان بايد حوصله كند و اينكه ما منتقدها بايد چشم و گوش تماشاگر را براي تماشاي آثار انساني تربيت كنيم. و خب، من به نظرم اين اتفاقا خيلي غير انساني است كه بخواهيم براي ارزش دادن به فيلمي، از عباراتي مثل انساني و آرمان‌گرايي استفاده كنيم. چون شايد تعريف ما از اين مفاهيم با خانم رويا تيموريان خيلي متفاوت باشد. شايد ما اين انسانيت را بخواهيم اتفاقا در فيلم‌هاي با ريتم تند كه در آن آدم‌ها انگشت‌هايشان را قطع مي‌كنند و سر همديگر را مي‌برند، بيابيم. شايد تواضع و فهم و صداقت را در آثاري پيدا كنيم كه اتفاقا ريتم چندان نرم و ملايمي نداشته باشند، عوض پرداختن به مشكلات چهار نسل در تاريخ اين مملكت، به مثلا پاي يك لاك‌پشت بند كنند و ادعاي كمتر داشته باشند. شايد سازندگان‌شان اصلا فكر نكنند كه دارند فيلم مهمي مي‌سازند. فقط اثري براي شاد كردن تماشاگران‌شان خلق كنند، اما از اين ميان شايد بشود خيلي چيزهاي ديگر هم پيدا كرد. گيرم كه سازندگان‌شان اصلا ندانند كه آرمان‌گرايي را چطور مي‌نويسند. چون آرام ‌تر و رهاتر و بي‌خيال‌تر از اين‌اند كه بخواهند با چنين كلماتي، ساحت اثرشان را آلوده كنند. مثل فيلم كره‌اي "خوب، بد، عجيب" كه سئانس بعد زادبوم در سينما فلسطين نشان‌اش دادند و وجد و شوري كه سر سكانس تعقيب موتورسيكلت با اسب و ماشين داشتم... خب، به نظرم اين هم تجربه خيلي "انساني" بود و البته هيچ ريتم آرام و ملايمي هم نداشت.با اين وجود اين را بگويم كه "زادبوم" ابوالحسن داودي فيلم محترمي است. هر چند كه به هيچ وجه كيفيت اجرايي فيلم قبلي‌اش "تقاطع" را ندارد و فيلمنامه‌اش هم از پختگي آثار قبلي همين فيلمساز برخوردار نيست. انگار با عجله نوشته شده و خيلي از صحنه‌هاي فيلم، شايد به خاطر مشكلات فيلمبرداري در خارج كشور است، كه قوت ميزانسن‌هاي دو فيلم قبلي داودي را ندارد. داودي كه من مي‌شناختم بيش از اين‌ها براي حوصله و وقت و شعور و حس زيبايي‌شناسي تماشاگرش ارزش قائل بود. (خانم تيموريان، جسارتا ما به فيلم‌هايي كه اين چيزها را رعايت كنند مي‌گوييم انساني). اما گفتم كه تلاش فيلمساز براي حل مشكلات سرزمينش، براي بي‌هويتي و جدايي نسل‌ها، براي كمبود عمل‌گرايي و يك جور نا اميدي مرموز در اين كشور قابل ستايش است. داودي به عنوان روشنفكري كه مي‌خواهد از اين فيلم براي انتقال درك و فهمش از مشكلات امروز به مخاطب استفاده كند، از آفت‌هاي روشنفكري معمول بركنار مانده. او غصه گرم كردن زمين را مي‌خورد و عوض مبارزه كور، فرمان زندگي مي‌دهد. اين درك و تفكر را كم داريم. سينماي ملي كه مدام سنگش را به سينه مي‌زنيم، بايد چنين مشخصاتي داشته باشد و از اين طريق فرد روشنفكر را به جمع ملتش اضافه كند. مشكل من اما فقط اين است كه فكر مي كنم در فيلمي به شدت بامزه و با ريتم تند و تيز و شاداب مثل نان و عشق و موتور 1000 هم مي‌شود همه اين حرف‌ها و چيزها را اتفاقا به شكل صادقانه‌تر و دلچسب‌تري پيدا كرد. با تواضع و شوخ‌طبعي كه زادبوم كم دارد. داودي با اين فيلم انگار دوباره دارد به دوران گذشته‌اش بازمي‌گردد. آفت‌هاي قديمي دوباره دارند سر باز مي‌كنند و يكي از مهم‌ترين نشانه‌هايش اين است كه عوض ساختن يك فيلم خوب خوش ريتم خوش ساخت (و درباره داودي تاكيد دارم كه دوباره بگويم متواضعانه)، به آرمان‌گرايي بند كنيم و بگوئيم و فيلم‌مان شرايط انساني دارد. اگر اين جوري باشد كه فيلم ديوانه‌ كننده ميزاك آقاي ليالستاني پر از نشانه‌هاي انساني بود. با يك ريتم كشنده و فروتني كه مثل عروسك‌هاي باتومي مدام از پشت درخت پيدا مي‌شد و داريوش ارجمند كه هي مي‌آمد بالاي سر باران كوثري مصيبت ديده مي‌ايستاد و صدايش را مي‌انداخت توي گلويش كه: "مي‌دونم دخترم كه تحمل اين مصيبت‌ها سخته..." تازه جنگ شمال هم داشت و باران و معناگرايي كه آخرش اين قدر دور و بر ما وول مي‌خورد كه انسانيت را فراموش كنيم و به يك قاتل زنجيره‌اي تبديل شويم.


... و ترین‌های روز پنجم


بیست که نه... ده هم نه...

به روز شده در : سه‌شنبه 15 بهمن 1387 - 1:23