منظر دوم؛ حضور طبقه فرودست را جدی بگیریم : نظر منتقد درباره اخراجی‌ها 2 - بی‌طرف

سینمای ما - محمد آقازاده: فروش فیلم اخراجی ها چالش هایی برانگیخته است. بسیاری آنرا با مفاهیمی چون ریا کاری، استفاده از شعبده هایی که تماشاگر را فریب می دهد توجیه می کنند و گروه دیگری به استقبال آن می شتابند و آنرا مفری برای سینمای در بحران ارزیابی می کنند و از تیترهایی چون آشتی تماشاگر با سینما بهره می برند و منتقدان فیلم را حسود می نامند. این کشمکش ها هر سودی داشته باشد کمکی به روشنگری و راه کشیدن به فهم بیشتر می کند. به هر حال می توان در هر دوسوی ماجرا رگه هایی از حقیقت را شکار کرد و نگاه جانبدار به آن داشت ولی موضوع اصلی برای صاحب این قلم در جای دیگری کلید می خورد. یعنی در جایی که تماشاگر مشتاق تسلیم منطق فیلم می شود و هم می خندد و هم به تلخی میدان می دهد. باید دریابیم در ذهن این تماشاگر چه اتفاقی رخ می دهد که او را این چنین از شوخی های فیلم به وجد می آورد.

می توان بر این نکته انگشت گذاشت که همه جای دنیا تماشاگران که درکی از زیباشناسی و مفاهیم پیچیده تر ندارند جذب منطق ابتذال می شوند و دستهایهایشان را بالا می برند و با بلاهتی همراه می شوند که در ذات خود مهمل است.این پاسخ به خاطر چهره رادیکالش جذاب است ولی کمکی به حل ماجرا نمی کند.اگر روزی که گنج قارون پر فروش شد به جای جعل واژه فیلمفارسی نگاهی عمیق تر می انداختیم از همان روز در می یافتیم سرمایه داری مولد در معرض تخریب جدی قرار دارد و دیر نیست که سرمایه دلال و رانت طلب جایگزین آن شود. فیلم از روح زمانه می گفت و ما با چیزی می جنگیدیم که بجای انکار فهم ما را می طلبید.از خود نپرسیدیم چرا یک کارخانه دار مورد هجوم فیلم قرار می گیرد و مردم از آن استقبال می کنند. در حالی که فیلم "تنگسیر" سرمایه دار دلال را مورد چالش قرار می دهد در کانون رغبت تماشاگر انبوه قرار نمی گیرد.

این پرسش معرفت شناسانه است که هیچ ربطی به نقد سینمایی ندارد٬ بلکه می کوشد از طریق هر فیلم پدیدار شناسی روح ایرانی را مکشوف سازد.اگر در گنج قارون طبقات فرودستان به جهان فرادستان رسوخ کنند و دیوار بی تفاوتی را لااقل در جهان تخیل فرو ریزند و این رسوخ به تمنای سرکوب شده در ذهن ها پاسخ می دهد. سرکوبی که سالها بعد از ذهن به عین راه کشید و انتقامی سخت از بی تفاوتی بالایی ها گرفت. امروز باید دید اخراجی ها به کدام نیاز نامکشوف ناخواسته و شاید هم خواسته پاسخی می دهد. پاسخی البته غیر عمیق.

با این فیلم روح زمانه است که به سخن در می آید. فرودستان می خواهند دیده شوند. سهمی که در جنگ داشتند باز شناخته شود. اگر زبان قهرمانان فیلم غیر متعارف است و سلیقه ما را برنمی انگیزد بدون آنکه بخواهد٬ انتقامی است که زبان بی شخصیت از زبان فاخر می گیرد که به عمد این زبان را در سطح رسمی نادیده گرفته می شود. از سوی دیگر دهشت واقعیت سنگین است کمدی در هر صورتش می تواند آنرا تحمل پذیر کند. یک بار دیگر ما می توانیم این فیلم را نادیده بگیریم و در آینده از حوادثی که پیش می آید که از هم اکنون در ناخود آگاه شکل می گیرد غافلگیر شویم. اگر این صدا درست شنیده شود می توانیم علت پیروزی احمدی نژاد را دریابیم و امروز آگاهانه تبلور واقعی این صدا را در نامزدی موسوی بیابیم و بدانیم فارغ از آنکه فیلم را دوست می داریم و یا نه باید آنرا جدی بگیریم و تحلیل آنرا مهم بشماریم. درباره این فیلم از منظر سینمایی اگر فرصتی باشد در دنیای تصویر مطلبی قلمی خواهم کرد. تا آنروز...

دانلود

نظرات