سینمای ما- سیاوش اسعدی کارگردان "حوالی اتوبان" همزمان با اكران اولين ساخته بلندش با انتقاد به افرادي كه فيلم‌هاي اجتماعي و از جمله فيلم او را با اصطلاحاتي مانند «سياه» يا «سياه نما» خطاب مي‌كنند، اظهار كرد: در جامعه‌ي سينمايي ايران، همه، در حال انتقاد از فيلم‌هاي سخيف هستيم. در اين ميان فيلم‌سازي، فيلم اجتماعي ساخته است چرا فيلم را با كلمات سياه و سفيد خطاب مي‌كنيم؟! «حوالي اتوبان» سياه و سفيد نيست و در اصل اين فيلم يك اثر اجتماعي با لايه‌هاي خاكستري محسوب مي‌شود و به هيچ عنوان نبايد برچسب سياهي به آن چسباند و افراد را نااميد كرد، چراكه همان طور كه گفتم اين فيلم به هيچ عنوان سياه نيست.

وي ادامه داد:من به شخصه پيام دادن در سينما را دوست ندارم و فكر مي‌كنم كه اين موضوع وظيفه فيلمساز نيست اما با اين حال«حوالي اتوبان»به گونه‌اي از آب در آمده كه پيامي را منتقل مي‌كند وشايد به همين دليل هم است كه اين فيلم از موسسه‌اي مثل ناجي هنر جايزه مي‌گيرد. در اين فيلم دختري كه به دنبال روياهايش از منزل خارج شده دوباره به خانه بر مي‌گردد و به نوعي به اين نتيجه مي‌رسد كه با تقدير نمي‌توان جنگيد،اين اثر در نهايت به نوعي به بحث تحكيم روابط خانوادگي مي‌پردازد، پس در نهايت «حوالي اتوبان» نوعي اميد را زنده

مي‌كند،حال چرا بايد چنين فيلمي را سياه ناميد؟ به نظر من بايد كلمه سياه را از روي اين نوع فيلم‌ها برداشت.اصلا حتي اگر فيلمي سياه هم باشد مگر با نمايش آن چه اتفاقي مي‌افتد كه عده‌اي مخالف نمايش اين نوع آثار هستند؟فيلم اجتماعي مقوله‌اي متفاوت از فيلم سياسي دارد وحتي اگر فيلمي سياسي هم باشد مگر با اين فروش‌هاي سينماي ما، يك اثرچقدر مي‌تواند تاثيرگذار باشد؟!

نمي‌توانم درباره‌ي طبقه مرفه فيلم بسازم

كارگردان «حوالي اتوبان»در ادامه اين نشست به بحث درباره‌ي نحوه ساخت وشكل‌گيري اين فيلم پرداخته و عنوان كرد: من درباره‌ي داستان اين فيلم طرحي داشتم كه با سعيد نعمت‌الله در ميان گذاشتم و بعد از چهارماه در يك بازه‌ي زماني يك ماهه فيلم‌نامه‌ي «حوالي اتوبان» نوشته شد.

اسعدي درباره‌ي نحوه رسيدن به اين داستان ادامه داد: نمي‌توانم بگويم قبل از شكل‌گيري داستان تحقيق خاصي روي آن انجام شده است اما من اين جغرافيا، فضا و بافت را مي‌شناسم و آن را دوست دارم.اين طرح هم تاحد زيادي از علايق شخصي من نشأت مي‌گيرد و در اكثر فيلم‌هاي كوتاه هم من همين مضمون را به تصوير كشيده‌ام. در واقع به دليل علاقه‌ي زيادي كه به اين تيپ فيلم‌سازي دارم شايد تا مدت‌ها نتوانم فيلمي درباره‌ي طبقه‌ي مرفه و بورژوا بسازم.علاقه من به اين نوع سينما با فيلم‌هايي كه در دوران كودكي و نوجواني ديده‌ام شكل گرفته است كه البته شايد اين ديدگاه كمي هم به سن و سال من مربوط شود و با بالا رفتن سن در آينده تغيير لحن بدهم.

«حوالي اتوبان» به صورت تعاوني ساخته شده است

سياوش اسعدي در پاسخ به اين سوال كه، با توجه به اين‌كه «حوالي اتوبان» اولين فيلم بلندش بود، چگونه توانسته است، اعتماد عوامل را جلب كند، توضيح داد: بايد بگويم تمام عوامل و اكثر بازيگران اين فيلم انتخاب‌هاي اول من بودند. من عادت دارم در زمان نگارش فيلمنامه با بازيگراني كه احساس مي‌كنم با فيلم همخواني دارند، گفت‌وگو كنم. در «حوالي اتوبان» هم شهاب حسيني،نورا هاشمي وگلچهره سجاديه در زمان نگارش فيلمنامه مي‌دانستند كه قرار است در اين فيلم بازي كنند. در مورد عوامل پشت صحنه هم اصرار داشتم كه حتما مرتضي غفوري ومحمدرضا موئيني حضور داشته باشند، چراكه پيش‌تر هم با آقاي غفوري همكاري‌هاي متعددي داشتيم ومن فكر مي كردم تشكيل اين مثلث نوعي يكدستي در فيلم ايجاد مي‌كند.

كارگردان «حوالي اتوبان» درباره‌ي شيوه‌ي تامين مالي پروژه‌ و علت عدم مشاركت مالي مركز گسترش سينماي مستند و تجربي هم گفت: وقتي فيلمنامه اين فيلم را به مركز گسترش سينماي مستند و تجربي ارائه كرديم، مطمئن بوديم كه آنها حداقل تا چهل درصد بودجه به ما كمك مي‌كنند، اما وقتي به مركز رفتيم، آقاي آفريده(مدير وقت مركز گسترش سينماي مستندو تجربي)هيچ كمكي نكرد. پس از آن آقاي موسوي (تهيه‌كننده فيلم ) فيلم‌ ديگري از بنياد فارابي را پيشنهاد كردند كه پس از مطالعه فيلمنامه،به آن علاقه پيدا نكردم و نتوانستم به سراغ ساخت آن بروم، چرا كه كار اول از اهميت بسزايي برخوردار است و بعدها ما هركاري كه بخواهيم انجام دهيم به كار اولمان نگاه مي‌كنند وبدين ترتيب در برهه‌اي از زمان امكان ساخت فيلم«حوالي اتوبان»به دلايل مالي منتفي شد.

وي ادامه داد: در آن زمان من به همه‌ي عوامل گفتم كه براي كار پول نداريم و آنها مي‌توانند بر سر پروژه‌هاي ديگر بروند،اما شهاب حسيني كه اتفاقا دوستي ديرينه‌اي با هم داشتيم، گفت كه ما كار را شروع مي‌كنيم و پول هم نمي‌گيريم و در واقع عوامل «حوالي اتوبان» در ساخت آن شريك شدند وعملا اين فيلم به صورت تعاوني ساخته و اين روند باعث به وجود آمدن فضاي كار بسيار مناسبي شد.

اسعدي در عين حال از عدم همكاري مركز گسترش سينماي مستندو تجربي در اين پروژه انتقاد و عنوان كرد: برايم جالب است كه اين مركز وظيفه حمايت از فيلم‌هاي اول را دارد، بدون هيچ توضيح واضح و روشني از همكاري با ما خودداري كردند.

به وجه ستاره بودن بازيگرانم فكر نمي‌كردم

كارگردان «حوالي اتوبان» در ادامه‌ي اين نشست به صحبت درباره‌ي بازيگران اولين ساخته بلندش پرداخت وحضور اين بازيگران در كارش را بسيار مهم دانست و خاطر نشان كرد: من به وجه ستاره‌بودن بازيگرانم فكر نمي‌كردم و درباره‌ي بازيگران اين فيلم، برايم اهميت نداشت كه آنها چهره باشند بلكه ترجيح مي‌دادم به جاي چند چهره، از بازيگران مسلط و باتجربه‌اي كه سابقه تئاتري هم دارند، استفاده كنم.البته با اين وجود از ابتدا برايم مهم بود كه كار با بازيگران حرفه‌اي جلو برود، چرا كه من به هيچ‌ عنوان اهل كار با نابازيگر نيستم.

 هيچ شخصيت كاملا منفي يا مثبتي نداريم

اين كارگردان در عين حال نقش گلچهره‌ سجاديه در اين فيلم را بسيار سخت و بازي او در اين نقش را عالي توصيف كرد و گفت:ايشان پس از ده سال حضور دريك فيلم را پذيرفتند، در حالي كه پذيرفتن نقش‌هايي كه تاحدي حالت منفي دارند، براي بازيگراني كه مردم آنها را در قالب چهره‌هاي مثبت ديده‌اند، نوعي ريسك و خطر محسوب مي‌شود. البته اين را هم بايد بگويم كه ما در اين فيلم هيچ شخصيت كاملا منفي يا مثبتي نداريم بلكه شخصيت‌هاي ما همه حالت خاكستري دارند كه حتي سعي شده است اين موضوع در فيلمبرداري فيلم هم مورد توجه قرار بگيرد.

كارگردان«حوالي اتوبان»درباره‌ي بازي همسرش نورا هاشمي به عنوان بازيگر اصلي اين فيلم اظهار كرد:نورا در يك خانواده به شدت ماخوذ به حيا بزرگ شده و اين خانواده(مهدي هاشمي و گلاب آدينه) هيچگاه به دليل اين نوع رودربايستي‌ها در مواردي كه از آنها پرس و جو مي‌شده نورا را معرفي و وارد فضاي سينمايي نكرده بودند،زيرا اعتقاد داشتند كه خود اهالي سينما بايد چنين پيشنهادي را مطرح كنند. من دراين فيلم سعي كردم كه تا حدي اين خلع را پر كرده و استعداد هاي او را به نوعي در سينما معرفي كرده و به نمايش بگذارم.او هم عليرغم اينكه دراين فيلم دركنارسه بازيگرحرفه‌اي و باتجربه قرار گرفته بود، بسيار خوب عمل كرد كه اين نشانه توانايي اوست.

هيچ اصلاحيه‌اي به فيلم «حوالي اتوبان» وارد نشده است

اسعدي در بخش ديگري از اين گفت‌وگو درباره‌ي نحوه صدور پروانه نمايش براي «حوالي اتوبان»با بيان اين‌كه «اين فيلم بدون كوچك‌ترين اصلاحيه‌اي پروانه‌ي نمايش گرفته است»، يادآور شد:ما طي دوره مديريتي قبلي 11 ماه تمام هر دوشنبه در انتظار صدور پروانه‌ي ساخت بوديم، اما در زمان نمايش اين فيلم چه در دوره مديريتي قبلي و چه در دوره فعلي به مشكلي برنخورديم و درنهايت فيلم بدون كوچك‌ترين اصلاحيه‌اي پروانه‌ي نمايش گرفت.البته در مورد اكران براي بستن قرار‌داد فيلم ،كمي دير اقدام كرديم وبا توجه به اينكه اصرار داشتيم فيلم در گروه آزادي به نمايش در آيد به دليل اينكه كف فروش فيلم‌ها در اين سينما كمي ديرتر از ساير سينماها مي‌خوابد اكران اين فيلم تا اسفند ماه به تعويق افتاد.

اسعدي درباره‌ي صحبت‌هايي كه مبني بر عدم نمايش خارجي «حوالي اتوبان»مطرح مي‌شود هم گفت: من هم چنين مطالبي را در روزنامه‌ها خواندم ، اما تا اين لحظه در اين زمينه مطلبي به‌طور رسمي و كتبي به ما ابلاغ نشده است وبا توجه به اينكه رسانه‌ها هم منبعي براي اين خبر، نام نبرده بودند، احتمالا اين مطلب سنديت ندارد.

وي در عين حال از رايزني براي اكران‌هاي بين المللي خبر داد وافزود: براي اكران‌هاي خارجي هم درحال پيگيري هستيم اما تاكنون اين فيلم را به جشنواره‌اي نفرستاده‌ايم و به تازگي براي چند جشنواره فرم پر كرده‌ايم.

فيلم در زمان بدي به اكران درآمد

كارگردان «حوالي اتوبان»در ادامه زمان اكران اولين فيلم بلند خود را زماني نامناسب ارزيابي كرد وگفت:زمان بسيار بدي به اكران فيلم اختصاص داده شد اگرچه اكنون «حوالي اتوبان»به نسبت ساير فيلمهاي دوره فروش نسبتا بهتري دارد و صدرنشين جدول است، اما با اين حال اين تايم اصلا زمان مناسبي براي اكران يك فيلم محسوب نمي‌شود.

«حوالي اتوبان»كاملا مستقل است

اسعدي همچنين معتقد است:«حوالي اتوبان»كاملا خصوصي و مستقل است وهيچگونه كمكي از دولت نگرفته در حالي كه خيلي‌ها در برنامه «هفت» آثارشان را مستقل مي‌خوانند و در واقعيت اينگونه نيست.

وي درعين حال به حمايت خوب مطبوعات و منتقدان از فيلمش اشاره كرد و گفت: اهالي رسانه و منتقدان حمايت بسيار خوبي از اين فيلم كردند و به خوبي پاي اين فيلم ايستادند. اكنون هم هراتفاقي خوبي كه براي اين فيلم بيفتد تا حدي به حمايت هاي اين دوستان بر مي‌گردد.

غلامرضا موسوي پدرانه پاي اين فيلم ايستاد

اين كارگردان سينما در ادامه از غلامرضا موسوي به عنوان تهيه كننده فيلم تشكر كرد و گفت: آقاي موسوي به هيچ عنوان در كار ما دخالت نكردند و برخورد خيلي خوبي داشتند.البته ما در اين فيلم با برخي مشكل مالي مواجه بوديم اما در نهايت اگربحثي هم بود به بحران‌هاي مالي بر مي‌گشت و در اين ميان آقاي موسوي خيلي پدرانه پاي اين فيلم ايستاد.

وي در عين حال به وقفه چهار ماهه‌اي كه در اين فيلم ايجاد شده و باعث از دست دادن فصل شده اشاره كرد و گفت:با اين وجود خوشبختانه اكنون اين از دست دادن فصل در كار مشخص نيست و با وجودي كه نيمي از فيلم در زمستان و نيمي ديگر در بهار فيلمبرداري شده باز فيلم حالت يكدستي دارد كه جا دارد در اين زمينه ازفيلمبردار فيلم هم تشكر كنم.

محدوديت در سن و نمايش در شهرستان‌ها

اسعدي درعين حال ازمحدوديت نمايش اين فيلم در برخي شهرستان‌ها و بالاي 14 سال خبر داد.

سيمرغ فجر مانند جايزه اسكار نيست

اين كارگردان دربخش ديگري درباره‌ي ديده نشدن اين فيلم درجشنواره فجرگفت: جوايزي مانند جشنواره فجر اگرچه از نظر ما مهم محسوب مي‌شود، اما در كل اين جايزه خيلي منطقه‌اي است.

به عبارت ديگرسيمرغ فجرمانندجايزه اسكار نيست كه زندگي برندگان را تغيير بدهد، در واقع باگرفتن اين سيمرغ هم هيچ اتفاقي براي فرد نمي‌افتد، درحالي كه جايزه اسكار زندگي فرد را دگرگون مي‌كند. علاوه بر اين جوايز اين چنيني براي فيلم‌هاي اول ممكن است كمي هم خطرناك باشند و توقع او را بالا ببرند.من فكر مي‌كنم فيلمساز بايد فيلم خودش را بسازد، حال يك باراين فيلم‌ها جايزه مي‌گيرند و يك بارهم نه واكنون از نظر ما همين جايزه منتقدين كه به اين فيلم داده شده از اهميت بي‌نهايت بالايي برخوردار است.

ساخت«حوالي اتوبان»نوعي بندبازي در ميان دولبه‌ي خاص بود

سياوش اسعدي در پايان اين گفت وگو ساخت اولين سينمايي خود را نوعي بندبازي بين دو لبه برشمرد و خاطرنشان كرد:داستان و موضوع اين فيلم به گونه‌اي بود ممكن بود كاملا به ورطه ابتذال افتاده يا با مميزي‌هاي مختلف مواجه شود و در واقع ما در تمام مدت ساخت ما بين اين دولبه درحال بندبازي بوديم كه به هيچ يك از اين دو ورطه نيفتيم و اكنون اين فيلم به گونه‌اي ساخته شده كه از هر دوي اين ورطه‌ها در امان مانده است.

دست‌اندركاران «حوالي اتوبان» كه اين روزها در سرگروه آزادي به نمايش درآمده عبارتند از: نويسنده فيلمنامه : سعيد نعمت اله {براساس طرحي از سياوش اسعدي} ، مدير فيلمبرداري : مرتضي غفوري ، صدابرداران : امين ميرشکاري و سعيد احمدي ، صداگذار: ايرج شهرزادي ،طراح چهره‌پردازي: اعظم بيات ، تدوين: محمدرضا موييني ، آهنگساز : بامداد بيات ، طراح صحنه‌و لباس : مجيد نيامراد ، بازيگران : نوار هاشمي ، گلچهره سجاديه ، شهاب حسيني ، افشين سنگ چاپ ، مليحه نيکجومند و با حضور بهناز جعفري- تهيه‌کننده : غلام رضا موسوي.