اعتراض شدید برادر زاده صادق هدایت و بازماندگان مخبرالدوله به سريال مهران مديري
«قهوه تلخ» برای مجوز و خودشیرینی همه را كریم‌شیره‌ای‌وار مسخره كرده است
سينماي ما- محمد تاجیک: جهانگیر هدایت برادرزاده صادق هدایت در یادداشتی که به تازگی منتشرکرده به ساخت سریال قهوه تلخ اعتراض کرده است . روزهاي گذشته نیز محسن پرویزنویسنده ومعاون فرهنگی وزیرارشاد انتقادات تندی رابر علیه قهوه تلخ مطرح کرده بود.محسن پرویز در یادداشت خود بااشاره به اینکه چشمگیرترین مساله درسریال قهوه تلخ «تمسخر ایرانیان و ریشخند نسبت به نیاکان» است! نوشته بود: آیا نمی شد با مسخره‌کردن فرنگی‌ها صحنه‌ی طنز آلود ایجاد کرد؟ آیا نمی‌شد این همه در دربار یکی از شاهان اروپایی در دوران سیاه قرون وسطی رخ می‌نمود؟ آیا نمی‌شد به جای زندیه، پهلوی یا قاجار موضوع داستان قرار می‌گرفت؟
/اعتراض یکی ازنوادگان مخبرالدوله/
جهانگیرهدایت که ازنوادگان حاج‌علی قلیخان مخبرالدوله نیز هست دریادداشت خود نوشته :سریال قهوه تلخ در هر خانه و محفلی راه یافته و مردم را خندانده است ولی فارغ از حسادت‌ها و ارتباطات و غیره و ذالك، یك مشكل مهم و جدی مطرح‌شده كه ممكن است، بیخ پیدا كند. موضوع آن است كه در این سریال كه درباری شبیه دربار قاجاریه را به سخره گرفته، دو نفر وجود دارند كه شخصیت‌های واقعی و حقیقی تاریخی عهد قاجار ایران هستند؛ یكی اتابك اعظم و دیگری مخبرالدوله. استفاده از القاب اختراعی مشكلی را نمی‌آفریند ولی مخبرالدوله كاملا متفاوت است. در ادامه این یادداشت که در فرهیختگان منتشر شده آمده است : نام بردن و مسخره كردن از كسانی كه واقعی بوده و در تاریخ ایران نقش مسلم و معینی داشته‌اند، چه شأن نزولی دارد؟ مخبرالدوله از رجال عهد قاجاریه بوده و دقیقاً معین است چه كرده و چه باقی گذاشته است. رجل سیاسی كه هنوز چهارراهش در ذهن مردم باقی مانده و هرچه كردند نتوانستند آن را تغییر دهند در این سریال با چهره و اندامی مسخره خبرچین شاه معرفی شده است. این شخصیت پردازی در سریال قهوه تلخ موجب‌شده كه لازم آمد نظر مجوزدهندگان و سازندگان سریال را به این واقعیت‌ها جلب كنیم.
حاج علی‌قلی‌خان مخبرالدوله كه بود؟
او فرزند رضاقلی‌خان شاعر و نویسنده و مورخ قرن ۱۳ بود كه معلمی محمدشاه را به‌عهده داشت و آثار ارزنده‌ای از او باقی مانده است. به اهم آنها چون روضه‌الصفا، ریاض‌العارفین، مجمع‌الفصحا و سفرنامه خوارزم می‌توان اشاره كرد. خدمات حاج علی‌قلی‌خان مخبرالدوله را می‌توان چنین خلاصه كرد:
برپا كردن تلگراف در ایران و اتصال آن به تمام نقاط كشور و كشورهای خارج كه برای نخستین‌بار ایران در داخل مملكت و خارج با سیستم ارتباطی مدرن و موثری مجهز شده و به همین مناسبت شاه به او لقب مخبرالدوله را داد. (حالا در این سریال دلقك‌مآبانه او را خبرچین كرده‌اند!)
سمت‌های دیگر او وزیر داخله، وزیر علوم و معادن و مدتی هم صدراعظمی بود.
بنیاد مسجد و تكیه هدایت در كنار مزار پدرش و ایجاد درآمد برای خیریه كه فرزندانش در این زمینه وصایای او را بسیار دقیق عمل كردند. مسجد هدایت و خیریه او هنوز در خیابان جمهوری فعال است.
او برای زمان خود روشنفكری بود عاشق پیشرفت و تعالی كشور. وی سه فرزند خود را برای تحصیلات عالیه به آلمان فرستاد كه عبارت بودند از مرتضی قلیخان صنیع‌الدوله (او اولین رئیس‌مجلس شورای ایران بود) مهدی‌قلی‌خان مخبرالسلطنه كه نخست‌وزیر بود و محمد قلیخان مخبرالملك كه وكیل مجلس بود.
به خاطر آنكه خویشان مخبرالدوله در منطقه میدان مخبرالدوله فعلی مستقر بودند این میدان به نام مخبرالدوله نامیده شد كه علی‌رغم همه كوشش‌ها برای تغییر آن به همین نام ماند. برای اطلاع از جزئیات خدمات سیاسی، اجتماعی و خیریه آن شادروان باید به كتاب «خاطرات و خطرات» فرزندش مهدی‌قلی‌خان هدایت مخبرالسلطنه مراجعه كرد. حاج علی‌قلی‌خان مخبرالدوله جد خاندان هدایت است كه نوادگان او همه حی و حاضرند و در جهت ترویج دین و بهداشت و خدمات اجتماعی و خیریه و دستگیری نیازمندان كارهایی كرده‌اند كه در این شهر باقی است.
گفتنی است كه خاندان هدایت شاهزاده و وابسته به ایل قاجار نبوده خود ایل مستقلی بودند و این مطلقا صحیح نیست كه در یك سریال دلقكانه چنین شخصیتی را به سخره بگیرند و او را در حد خبرچین رشوه‌بگیر مسخره‌ای پایین بیاورند.
همه جای دنیا بزرگان خود را تجلیل كرده و به آنها افتخار می‌كنند و ما...
ما نظر یكی از نوادگان حاج علی‌قلی‌خان مخبرالدوله كه هم‌اكنون از بزرگان خاندان هدایت است را پرسیدیم؛ او گفت:
«كریم‌شیره‌ای معروف حالا به صورت سریالی درآمده به نام «قهوه تلخ» كه در بقالی‌ها می‌فروشند. كریم‌شیره‌ای دلقكی بود كه خود را در دربار ناصرالدین‌شاه چپانده بود. وقتی شاه هوس شوخی و مزاح می‌كرد این دلقك در حضور شاه درباریان را مسخره می‌كرد و متلك می‌گفت و شاه هم خوشش می‌آمد و می‌خندید و به دلقك هم انعامی می‌داد. حال هم تاریخ واقعی و رجال ایران را مسخره می‌كنند كه تماشاچی‌ها را بخندانند!»
در این مورد با یوسف حاج اسفندیاری وكیل دادگستری هم مذاكره و نظر او را در این مورد سوال كردیم كه چنین گفت: «برای معرفی هر شخص در رسانه باید آن شخصیت را بدون كم و كاست معرفی كرد و مسخره كردن هر شخص حقیقی به دور از ادب است. در سریال قهوه تلخ مسخره‌كردن شخصیت علمی و بزرگی چون مخبرالدوله دارای ایرادات بسیاری است چراكه این شخصیت تلگراف را به ایران آورد و خدمات بزرگ دیگری برای كشور انجام داد و در زمان خود به‌عنوان وزیر پست و تلگراف و مشاغل مهم دیگر فعال بوده است. بنابراین معرفی ایشان در سریال قهوه تلخ به‌عنوان خبرچین مسخره توهین به شخصیتی واقعی و از نظر قانون مجازات اسلامی نشر اكاذیب تلقی می‌شود. البته هرگونه اقدام بستگی به تصمیم بازماندگان حاج علی‌قلی‌خان مخبرالدوله دارد.»
فقط این نسخه‌ای كه تهیه‌كنندگان این سریال برای همه این شخصیت‌ها پیچیده‌اند یك اشكال خیلی بزرگ دارد. وقتی شاه را مسخره می‌كند ما كوروش كبیر، نادرشاه، كریم‌خان زند، شاه‌عباس و دیگر شاهانی را داریم كه انصاف نیست آنها را مسخره كنیم و در حد یك دلقك ابله پائین بیاوریم كه دوست دارد بادنجان خام بخورد! این توهین به تمدن، به فرهنگ، به تاریخ و به گذشته‌ای است كه به هرحال ما داریم به دوش می‌كشیم. بعد وقتی به وزرا و صدراعظم می‌رسیم كه جلوی شاه صدای خروس درمی‌آورند تا شاه تفریح كند یادمان باشد كه ما در همین سمت‌ها بزرگمهر، امیركبیر و دكترمصدق را هم داشته‌ایم. بدجوری قهوه تلخ همه را كریم‌شیره‌ای‌وار مسخره كرده است.
قهوه تلخ عكس‌برگردان تلخ و فانتزی دردناكی است از گذشته ما و پدران ما كه در آن ایام بالاخره یك جایی یك كاری می‌كردند و در اداره ممكلت نقشی داشته‌اند. شكی نیست این سریال برای گرفتن مجوز و خودشیرینی و دقیقا همان كاری كه دلقك‌ها جلوی شاه می‌كردند تا او را بخندانند و انعامی بگیرند، همان كار را كرده و بدون تعقل به عمق كار خواسته كاری بكند و انعامی بگیرد!
حال پیگرد این موضوع بستگی به تصمیم بزرگان خاندان هدایت دارد.