به سالگرد وفات هامون سینمای ایران نزدیک می‌شویم - 5
خاطراتی از همکاران خسرو شکیبایی سر صحنه موفق‌ترین فیلم‌هایش: هامون، کیمیا و یک بار برای همیشه
سینمای ما - «هارون يشايايي» گفت: مجموعه بازي‌هاي «خسرو شكيبايي» در سينماي ايران بسيار ماندگار است اما آن چيزي كه باعث شد هامون ماندگار شود، شباهت آن شخص به شخصيت روشنفكر خسرو شكيبايي بود.
«هارون يشايايي» در نخستين سالمرگ «خسرو شكيبايي»گفت: 2 فيلم را با مرحوم «خسرو شكيبايي» عزيز كار كردم كه با وجود درخشش در هر 2 فيلم به نظر مي‌رسد «هامون» از توجه بيشتري برخوردار شده است اما هيچ‌گاه نمي‌توان بازي استثنايي خسرو را در «كيميا» از خاطره‌ها فراموش كرد.
وي ادامه داد: خسرو در «كيميا» نقش اول فيلم را به عهده داشت و بازي هنرمندانه‌اش در تمامي وجوه مختلف فيلم آنطور كه بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفته است و به نظر مي‌رسد بازي ماندگار او در «هامون» بر كارنامه بازيگري‌اش سايه انداخته است، در حالي كه او در فيلم‌‌هاي نظير كيميا، سارا و فيلم تلويزيوني مدرس بسيار استثنايي ظاهر شده است.
اين تهيه‌كننده سينماي ايران افزود: خسرو در «كيميا»، توانست ويژگي‌هاي مختلف اين شخصيت را در سه مقطع جنگ‌زدگي، اسارت و آزادگي به خوبي، به نمايش بگذارد و به همين دليل اين فيلم در ذهن همه علاقمندان سينما ماندگار شده است.
يشايايي خاطرنشان كرد: در «هامون» نيز جاي پاي مهرجويي و راهنمايي‌هاي او در بازي «خسرو شكيبايي» كاملاً مشهود است، اما «هامون» به دليل نزديكي به شخصيت روشنفكر خسرو ماندگار شده است.
وي تصريح كرد: اوج كار «شكيبايي» را در تلويزيون مي‌توان در شخصيت مدرس ديد، به همين دليل خاطره‌اي از اين نقش در ذهن من باقي مانده است كه مربوط به زمان فيلمبرداري «كيميا» مي‌شود كه براي گرفتن اجازه فيلمبرداري از داخل صحن خدمت آقاي طبسي رفتيم و ايشان پس از اينكه متوجه شد «خسرو شكيبايي» نقش «شهيدمدرس» را ايفا كرده است و نه يكي از روحانيون، اجازه داد ما بدون هيچگونه مشكلي در داخل صحن امام رضا (ع) فيلمبرداري كنيم.
يشايايي در خاتمه گفت: خسرو آنقدر بزرگ بود كه حتي اگر در صحنه مشكلي برايش بوجود مي‌آيد براي اينكه كار لطمه نخورد استوار مي‌ايستاد و پيشنهاد مي‌داد كه متن را با كمي تغيير ادامه دهيم و اين كار در «كيميا» اتفاق افتاد و او با دست شكسته بسياري از سكانس‌هاي فيلم را بازي كرد.
همچنین سيروس الوند گفت: خسرو شكيبايي پيش از آن كه به سينما بيايد در صحنه تئاتر كار كرده بود و ساده به سينما نيامد بلكه پيشينه داشت و به سادگي اسطوره نشد.
«سيروس الوند» در نخستين سالمرگ خسرو شكيبايي در گفت‌وگو با خبرنگار سينمايي فارس گفت: خسرو به لحاظ اين كه در ابتدا در دوبلاژ و در راديو كار كرده بود و تجربه بازي بر روي صحنه تئاتر داشت، وقتي به سينما و تلويزيون آمد بدن آماده و صداي پرورش يافته‌اي داشت.
وي افزود: به دليل علاقه‌اي كه خسرو به ادبيات داشت، نحوه استفاده از اين صداي خوش را بلد بود و با شرايط فيزيكي مناسبي از صحنه تئاتر به سينما آمده بود در نهايت بايد گفت كه خسرو بازيگري صاحب پيشينه بود و به سادگي به سينما نيامد و همين عامل باعث شد كه او اسطوره شود.
اين كارگردان سينماي ايران خاطرنشان كرد: به لحاظ كاري، خسرو تنها به متن اكتفا نمي‌كرد و برخلاف بسياري از بازيگران براي به دست آوردن نقش خود تحقيق ميكرد و حتي در مواردي، تحقيقات خود را به صورت عملي و در صحبت با موارد عيني نقش خود ادامه مي‌داد.
كارگردان فيلم «يكبار براي هميشه» تصريح كرد: خسرو اهل گفتگو بود و بخصوص بخش عمده‌اي از كارش را قبل از آغاز فيلمبرداري انجام مي‌داد. به اين نحو كه مدت‌ها با كارگردان براي رسيدن به نقش مناسب بحث و گفتگو ميكرد و همين نكته، او را از سايرين متمايز ميكرد.
الوند ادامه داد: خسرو قابليت بازي در نقش‌هاي مختلف با هويت‌هاي مختلف را داشت و به همين دليل بود كه وقتي بازي او را در فيلم «هامون» مي‌بينيم متوجه مي‌شويم كه هيچ ارتباطي بين اين بازي و فيلمي مثل «يك بار براي هميشه» وجود ندارد و كاملا جنس متفاوتي از بازي را ارائه داده بود به همين دليل او توانايي بازي در نقش‌هاي متفاوت فرهنگي را داشت.
وي گفت: قبل از شروع فيلمبرداري «يكبار براي هميشه» حدود يك ماه با هم تمرين كرديم كه 15 روز آن با دوربين بود و شايد همين تمرين‌ها و صبوري‌هاي او بود كه منجر به بازي‌هاي درخشان خسرو و فاطمه معتمدآريا شد.
كارگردان فيلم «مزاحم» در خاتمه اظهار داشت: «خسرو شكيبايي» در هر دو فيلمي كه با وي كار كردم، از نظر همكاري و هم‌زيستي، فوق‌العاده قلب مهرباني داشت و قلب او براي بي‌شمار آدم جاي داشت و هيچ كس از او ناراحت نمي‌شد، كما اينكه مرگ و فقدان او بر جامعه سينمايي كشور تاثير گذاشت و هنوز هم عده‌اي مرگ او را باور ندارند.
و بالاخره صغر هاشمي گفت: خسرو شكيبايي پديده‌اي در سينماي ايران بود كه هرگز تكرار نخواهد شد و راز ماندگاري او بين سينماگران و مخاطبان سينما در مردم‌داري او است.
«اصغر هاشمي» در آستانه نخستين سالمرگ خسرو شكيبايي در گفت‌وگو با خبرنگار سينمايي فارس، گفت: صحبت كردن از خوبي‌هاي خسرو شكيبايي سخت است، چرا كه او آنقدر خوبي داشت كه انسان نمي‌داند به كداميك از آنها اشاره كند اما حضور او در فيلم «زندگي» براي من آنقدر تجربه درخشاني بود كه همواره تك‌تك آن لحظات در ذهن من باقي مانده است.
وي ادامه داد: كشف اينكه چگونه اين آدم توانست در قلب همه مردم ايران جاي بگيرد، چندان كار دشواري نيست و آنقدر نشانه‌هاي روشني در اين مورد وجود دارد كه تنها كافي است دقايقي به ويژگي‌هاي شخصيتي خسرو فكر كرد.
كارگردان فيلم «زندگي» ادامه داد: مهم‌ترين خصوصيت خسرو، اين بود كه با همه به گرمي استقبال ميكرد به طور كلي آنقدر شخصيت دلنشيني داشت كه در اولين برخورد همه راه مجذوب خود ميكرد و به طوري كه آدم احساس ميكرد، سال‌هاست با او دوستي ديرينه‌اي دارد.
هاشمي خاطرنشان كرد: هميشه حسرت اين را خوردم كه چرا نتوانستم مثل او با ديگران برخورد كنم چرا كه رازماندگاري خسرو در مردم‌داري او بود و به همين دليل آدم احساس مي‌كند هميشه بايد از رفتار اين فرد درس بگيرد.
وي در خاتمه تصريح كرد: از ويژگي‌هاي بارز بازيگري او همه سخن گفتند اما تنها چيزي كه من مي‌توانم بگويم از نظر بازيگري توانايي‌‌هاي حيرت‌انگيزي داشت كه از آنها به خوبي در انتقال شخصيت‌ها بهره مي‌گرفت و به همين دليل تجربه كوتاهي كه با او داشته‌ام هرگز از يادم محو نخواهد شد.
طرح از: بزرگمهر حسین‌پور