گزارشی کامل درباره شرایط امروز اکران «به رنگ ارغوان»؛
سینمای ما - شب دوازدهم بهمن ماه سال 1382 ابراهیم حاتمی‌کیا تنها چند ساعت قبل از آغاز مراسم، خود را به سالن میلاد رساند. اگر نبود، برنامه بزرگداشتی که برایش در مراسم افتتاحیه بیست و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر گرفته بودند، او ترجیح می‌داد که در همان ارتفاعات روستاي سنكده فیروزکوه بماند وساخت فیلمی را پی بگیرد که با علاقه و اشتیاق عجیبی پیگیر تولیدش بود. حاتمی‌کیا آن شب به خاطر مجموعه آثارش در زمينه دفاع مقدس و رسيدن به شيوه بياني مبدعانه و تاثيرگذار در سينماي دفاع مقدس تجليل شد و در نطق کوتاهش هم اشاره کرد که از سرصحنه فیلمبرداری می‌آید و تمرکز لازم را ندارد. آن شب کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد که همین کارگردان تقدیر شده، به واسطه همین فیلم چهره خبرساز دوره بعد باشد. «به رنگ ارغوان»، سیزدهمین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا سرنوشت عجیبی پیدا کرد.
سفر به سیاره‌ای دیگر
از 8 بهمن ماه سال 83 که به طور رسمی اعلام شد فیلم «به رنگ ارغوان» امکان نمایش در جشنواره فجر بیست و سوم را ندارد تا امروز همواره یکی از مباحث مطرح در سینمای ایران، سرنوشت این فیلم بوده است. فیلمی که به دلیل جایگاه و سابقه سازنده اش کنجکاوی‌های فراوانی درباره اش وجود داشته و بسیاری پیگیر اخبار آن هستند. در این میان هرازگاهی بحث بر سر سرنوشت این فیلم بالا می‌گیرد. بویژه دو ماه باقیمانده به جشنواره فجر که به شکل سنتی موسمی شده است برای سازندگان و علاقمندان فیلم که بلکه با وقوع اتفاقی خاص امکان شرکت فیلم در جشنواره فجر پیش رو فراهم شود. امسال هم این سنت در حال تکرار است با این تفاوت که خود ابراهیم حاتمی‌کیا هم وارد میدان شده است. او در یک هفته گذشته در 2 برنامه جداگانه از «به رنگ ارغوان» صحبت کرد. اولی در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که گفت اگر زهري هم در فيلم موجود باشد، با گذشت زمان از بين رفته است و دیگری در گفت‌وگو با شبکه خبر که به شکل صریح و آشکار، خواستار فراهم شدن امکان نمایش فیلم در جشنواره شد. جز اینها حمید فرخ‌نژاد بازیگر نقش اصلی فیلم که به دوری از رسانه‌ها معروف است با حضور در برنامه پربیننده «دو قدم مانده به صبح»، ضمن صحبت درباره کارنامه کاریش به شکل مفصل از به رنگ ارغوان صحبت و از توقیفش ابراز نارضایتی کرد. او با استفاده از لفظ «حيف» درباره این فیلم از به رنگ ارغوان به عنوان بهترین فیلم حاتمی‌کیا یاد کرد و گفت:« نمي‌دانم چرا فيلمش نمايش داده نشد. عدم نمايش اين فيلم تاثيراتي برروي او گذاشت، او دلشكسته و دلزده شد.»
او ادامه داد: «به كار ابراهيم حاتمي‌كيا خيلي اعتقاد دارم. وقتي كه كاري را در مرحله ساخت دارد با همه وجودش سر آن كار است. حاتمي‌كيا بعد از «به رنگ ارغوان» شكلي ديگري شد، نمي‌دانم چه كسي يا كساني مي‌توانند كمك كنند كه حاتمي‌كيا برگردد و اين دلزدگي از او رفع شود. او براي فريم، فريم فيلمش ارزش قائل است. بنابراين وقتي با او با چنين ويژگي، اينگونه برخورد شود، به عنوان هنرمند اذيت مي‌شود و حسي بدي به او دست مي‌دهد». اینها صریح‌ترین صحبت‌های چند سال اخیر فرخ نژاد درباره فیلمی بود که او یک اجرای متفاوت در آن ارائه داده بود.
آنچه گذشت
روزهای ابتدایی بهمن ماه سال 83 مقطع مهم در سرنوشت فیلم «به رنگ ارغوان» بودند. در این چند روز بعد از آنکه پروانه نمایش فیلم از سوی شورای نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد صادر شد و متعاقب آن فیلم هم به بخش مسابقه جشنواره فجر راه یافت، نهاد امنیتی کشور خواستار نمایش فیلم برای تعدادی از اعضای بلند پایه خود شده و بعد از آن روز 8 بهمن خروج فیلم از جشنواره فجر اعلام شد. ساداتيان درباره دلايل عدم اكران اين فيلم، آن زمان به ايسنا گفت: ما فكر مي‌كرديم چون پروانه ساخت گرفته‌ايم مشكلي براي فيلم پيش نمي‌آيد اما چون فيلم به حوزه امنيتي وارد شده به لحاظ تخصصي، اين گروه مي‌خواستند. نظر بدهند، بنابراين فيلم در دو نوبت براي آنان به نمايش درآمد و در جمع‌بندي نهايي به اين نتيجه رسيدند كه «به رنگ ارغوان» به نمايش درنيايد.
با بالاگرفتن حاشیه‌ها درباره این موضوع و پیگیری رسانه‌ها درباره دلایل این اقدام، ابراهیم حاتمی‌کیا دهم بهمن ماه اقدام به نگارش نامه سرگشاده‌ای خطاب به علی یونسی وزیر وقت اطلاعات کرد. او در این نامه ضمن «هم قبیله» دانستن خود و یونسی اعلام کرد به طور داوطلبانه فیلم را از جشنواره بیرون کشیده است. او در این نامه آورد: «شهادت می‌دهم كه اجازه داديد كه «به رنگ ارغوان» عليرغم ميل باطني‌تان به نمايش درآيد بي‌آنكه ثانيه‌اي حذف شود و من قادر بودم جلسه را با همين توافق ترك كنم و فيلم در جشنواره شركت كند؛ ولي من برنخاستم. چرا كه با دلم آمده بودم و دل هنوز آرام نبود». او در پایان، ابراز امیدواری کرد: «من و يارانم منتظر روزي خواهيم بود كه « به رنگ ارغوان» در فضايي صرفا فرهنگي به همراه شما و يارانتان در منظر نگاه مخاطبان اصلي آن قرار گيرد». بعد از این نامه به رغم درخواست‌های متعدد از جانب فعالان رسانه و تعدادی از سینماگران، امکان هیچ‌گونه نمایشی در ایام جشنواره فجر آن سال برای فیلم فراهم نشد و بعد از آن هم جز در مقاطع نزدیک جشنواره فجر و درخواست‌های سازندگانش اتفاق جدیدی در زمینه نمایش این فیلم نیفتاده است. حاتمی‌کیا بعد از توقیف این فیلم دست به کار ساخت فیلم «به نام پدر» شد و در جشنواره فجر سال 84 هم در مقابل سوالات متعدد خبرنگاران تنها به این جمله بسنده کرد که مسئولان فقط 365 ثانیه درباره این فیلم تفکر کنند. در این 4 سال حاتمی‌کیا کمتر از تهیه‌کننده فیلم، سید جمال ساداتیان درباره سرنوشت «به رنگ ارغوان» صحبت کرده اما در این دو ماه بر حجم صحبت‌ها و درخواست‌هایش افزوده است. در این راه با اضافه شدن فرخ‌نژاد گویی تمام سازندگان اصلی فیلم به دفاع از آن پرداخته‌اند تا بلکه بعد از 4 سال اتفاق جدیدی بیفتد.
داستان چيست؟
به رنگ ارغوان جز دو نمایش در سینما کانون تهران چند روز مانده به جشنواره فجر سال 83 ، رنگ پرده سینمای دیگری را به خود ندیده است. شنیده‌های غیررسمی هم حاکی از آن است که نسخه‌های 35 میلیمتری فیلم در اختیار سازندگان نیست. با این همه سازندگان فیلم و کسانی که در جریان مضمون و داستان این فیلم حاتمی‌کیا بودند، همگی بر خاص و متفاوت بودن آن تاکید می‌کنند. آن طور که گفته می شود به رنگ ارغوان درباره یک مامور امنیتی است که در جریان انجام ماموریتی، بر سر راه عقل و دل قرار می گیرد. آنچه به طور رسمی اعلام شد این بود: « «شفق» يكي از عوامل گروهك‌هاي سياسي كه اوائل انقلاب با به پا كردن آشوب از كشور گريخته است، پس از سال‌ها تصميم می‌گيرد براي ديدن دخترش «ارغوان» كه دانشجوي دانشكده جنگلداري است مخفيانه به ايران بازگردد. يكي از مأمورين امنيتي به نام «بهزاد» به عنوان دانشجو وارد دانشكده شده و از تمامي امكانات مدرن امنيتي استفاده می‌كند تا با كنترل ارغوان، شفق را به دام بیاندازد. در اين ميان بين او و ارغوان رابطه‌اي عاطفي به وجود می‌آيد. از طرف ديگر همكاران سياسي شفق نيز تصميم دارند او را ترور كنند تا به دست مأمورين امنيتي نيفتد؛ اما...». حاتمی‌کیا هم، زمانی درباره داستان فیلم گفته بود: «نمي‌دانم چه بگويم؛ كافي‌است بگوييم اين فيلم درباره ماموري است كه ... و ناگهان بار ذهني تماشاگر به سمت موضوعات سياسي برود». پرداخت حاتمی‌کیا و ساختار شکل گرفته در فیلم هم به گواه آنها که این فیلم را دیده‌اند، همگی از پختگی و بدیع بودن آن حکایت می‌کنند؛ آن چنان که در همان سال 83 ، نام بسیاری از عوامل به عنوان گزینه‌های محتمل دریافت جایزه سیمرغ بلورین جشنواره فجر مطرح بود. به دلیل ورود وزارت اطلاعات به موضوع، وزارت ارشاد و نهادهای رسمی صدور پروانه نمایش آثار سینمایی، دخالتی در این زمینه چه در دولت سیدمحمد خاتمی و چه در دولت محمود احمدی‌نژاد نداشته‌اند؛ آن چنان که محمود اربابی در آخرین نشست رسانه‌ای‌اش در پاسخ به سوالی درباره سرنوشت این فیلم گفت که مسایل این فیلم مربوط به وزارت ارشاد نیست. آنچه برای به رنگ ارغوان پیش آمد در ماه‌های آخر دولت اصلاح طلب سیدمحمد خاتمی بود و بعد از انتخابات و تصدی غلامحسین محسنی اژه‌ای بر مسند وزارت اطلاعات در دولت محمود احمدی‌نژاد تا به حال موضع رسمی در این باره اتخاذ نشده است.
همه مخالفان و موافقان
در این یک ماهه که مجددا به واسطه تلاش‌های سازندگان فیلم، مجددا نام به رنگ ارغوان در محافل رسانه‌ای و فرهنگی مطرح شده، انتقادهایی هم از جانب طیف‌هایی به این اقدامات صورت گرفته است. از جمله خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) که در بخش خبرهای ویژه خود از تلاش‌های تهیه‌کننده فیلم برای اخذ مجوز نمایش آن انتقاد کرد و این اقدامات را در استای اهداف پنهان دیگری دانست تا سایت هنر نیوز به عنوان ارگان رسمی هیئت اسلامی هنرمندان که در چند خبر مختلف به موضع‌گیری در این باره پرداخت. این پایگاه خبری چند روز پیش نوشت: در حالي كه حاتمی‌كيا كارگردان «به رنگ ارغوان» بر منتفي شدن امكان اكران اين فيلم حتي در آينده تأكيد كرده است، اما جمال ساداتيان تهيه‌كننده فيلم مدعي شد هنوز هم با تمامي ارگان‌هايي كه در نمايش «به رنگ ارغوان» نقش دارند در حال رايزني براي امكان اكران عمومي اين فيلم است. به نظر می‌رسد اظهارات هر از گاهي جمال ساداتيان درباره احتمال اكران فيلم در آينده، با نيات و اهداف ديگري مطرح می‌شود.
اين در حالي است كه منابع مطلع می‌گويند آخرين رايزني‌ها نيز با مسئولين و تصميم‌گيران درباره اكران اين فيلم در آينده بي‌نتيجه بوده است».
این پایگاه، دیروز نیز در خبری که چند ساعت بعد آن را از سایت خود برداشت، از اینکه مسئولان صداوسیما هم امکان رسانه ای در اختیار سازندگان فیلم برای صحبت و تقاضا برای حل مشکل آن می‌دهند انتقاد کرد.
تاثير يك توقيف
به هرشکل آنچه تا به حال بر «به رنگ ارغوان» گذشته بنا بر نظر بسیاری از پیگیران و مطلعان سینمای ایران تاثیر زیادی بر سازنده‌اش گذاشته؛ تاثیری که به گفته آنها حاصلش در ساخت فیلم‌هایی چون «به نام پدر» و «دعوت» مشهود است.
گزیده‌ای از صحبت‌های حاتمی‌کیا درباره به رنگ ارغوان
من مدعي نيستم كه نمي‌شود از اين فيلم اشارات سياسي را درك كرد بلكه اين بستگي به تعريف ما از سياست دارد. اصلا مگر آدم غير سياسي وجود دارد، ولي نگاه سياسي در اين فيلم در حداقل‌ترين وضعيت است و به هيچوجه دوست ندارم فيلم را يك فيلم سياسي بدانند.
به رنگ ارغوان» را من ساخته‌ام، نمی‌دانم يافتن چه مولفه‌هايي نشان از حاتمي‌كيايي بودن كارم مي‌شود. اگر دنبال نشانه از جنگ مي‌گرديم به طور قطع در اين فيلم نااميد خواهيم شد؛ ولي اگر به دنبال دلمشغولي مضموني كارهايم باشيد، اين فيلم مكاشفه آدمی‌است كه در جنگ دروني خويش ميان عقل و دل مانده است. با اين مولفه مي‌توان گفت فيلم در راستاي كارهاي ديگرم هست. شايد مولفه ديگر كارهايم به روز بودن آن باشد و براي من بحث به روز بودن و به تعبيري به محاكات كشاندن خودم با زمانه، بسيار اهميت دارد و از اين باب، فيلم، فيلمی‌امروزي است.
«به رنگ ارغوان» نگاهي تغزلي به موقعيت آدم‌هاي آرمانخواه دارد. آرمان‌هايي كه در مقابل شرايط روز قرار مي‌گيرند، اجازه بدهيم فيلم به نمايش عمومی درآيد و خلاصه داستان را ازتماشاگران بپرسيم.
منبع خبر : فرهنگ آشتی
دوشنبه,11 آذر 1387 - 12:58:23