«اگر مردي به يك زن فقط به‌صورت غريزي نگاه كند، نمي‌تواند يك قصه راجع به عشق بسازد »
سينماي ما- گفت‌وگو با سيروس الوند و فرشته طائرپور بسيار راحت‌تر از حد تصور انجام شد. سيروس الوند فيلمسازي است كه از 23 سالگي به حرفه فيلمسازي روي آورده. او در اين مصاحبه به دفاع از «زن دوم» در مقابل نقدهايي كه بعضي آنها را غيرمنصفانه مي‌دانند، پرداخت. فيلمسازي كه او را متعلق به 2نسل مي‌دانند، در جديدترين اثر خود ملودرامي ساخته كه واكنش‌هاي مختلفي را دربرداشته است. فرشته طائرپور –تهيه‌كننده و نويسنده «زن دوم»- كه درگير مراحل پاياني صداگذاري فيلم «نيلوفر» است و مدام در رفت‌وآمد بين اتاق صداگذاري و محل انجام گفت‌وگو (دفتر كارش) بود، اين روزها به‌عنوان تهيه‌كننده در سينماي ايران چهره شناخته شده‌اي است.
همشهري آنلاين
در تعريف سينماي سيروس الوند مي‌گويند فيلمسازي از 2نسل متفاوت؛ خودتان از اين واژه چه تعريفي داريد و با شنيدن اين واژه چه احساسي پيدا مي‌كنيد؟
به‌نظر من در سينما سن آنقدر اهميت ندارد و بيش از هر چيز عمر و ماندگاري فيلم مهم است. داريوش مهرجويي همچنان يك فيلمساز جوان است. مهرجويي و مسعود كيميايي فيلمسازان اول دهه 20 هستند و من آخر دهه 20. اصلا فيلمسازي آنها شرايطي را فراهم كرد كه امثال من و داوودنژاد بتوانيم در سن خيلي پايين و در 23 سالگي فيلم بسازيم.
بعضي وقت‌ها يك جوان فيلم مي‌سازد ولي فيلمش پير است؛ نگاهش و حسش پيرتر از جامعه و مخاطب است ولي يك فيلمساز مثل مهرجويي هر وقت فيلمي از او مي‌بينم فيلم روز است؛ يعني فيلم از يك سن و سال 67 يا 70 ساله خبر نمي‌دهد و از يك ذهن جوان و امروزي خبر مي‌دهد كه سعي مي‌كند به مخاطب نزديك شود و فيلم را براي مخاطبي بسازد كه جدي به سينما نگاه مي‌كند.
تلاش من هم در سينما اين است كه به اين سمت حركت كنم ولي هميشه اين اتفاق نمي‌افتد؛ كسي كه 5 تا فيلم مي‌سازد، قطعا 2 فيلم بد و 3 فيلم خوب دارد و كسي كه 20 فيلم مي‌سازد، 12 فيلم متوسط يا بد خواهد داشت.
شما از 23 سالگي فيلم مي‌سازيد. مي‌شود گفت كه 3 دهه فيلمسازي را در جامعه‌ايران تجربه كرده‌ايد؛ جامعه‌اي كه با انقلاب آغاز شد، با دوران جنگ همراه بود و امروز كه به‌نظر مي‌رسد مخاطب در يك تغيير ذائقه جدي دارد به فيلمهاي كمدي عادت مي‌كند. خودتان - به‌عنوان يك فيلمساز - اين تغيير ذائقه را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
در نظر گرفتن سليقه تماشاچي با احترام به تماشاچي فرق مي‌كند. خيلي خوب است كه آدم اول ببيند كه فيلم را براي چه كسي مي‌نويسد. من به اين فكر مي‌كنم كه 1- تماشاگر فيلم چه كسي است2 - خوب است چه كساني باشند. يك خانم -كه شخصيت او مثل مهتاب بود- به من نامه نوشته بود و فكر مي‌كرد كه ما از زندگي او اطلاع پيدا كرده‌ايم و فيلم ساخته‌ايم. كسي كه فيلم را نوشته چيزي را نوشته كه خيلي‌ها با آن ارتباط پيدا ميكنند و درواقع اتفاقات فيلم مسئله خاموش پنهان خيلي‌هاست. در چنين شرايطي زن دوم در عيد اكران شده است كه به اعتقاد من خيلي مناسب اين زمان نيست؛ آن هم درشرايطي كه همه تشويق ميكنند فيلم كمدي بسازيم؛ البته فيلم كمدي ساختن اشكالي ندارد اما وقتي زياد مي‌شود اشكال دارد.
ابتذال يعني چه؟
يعني يك چيزي كه زياد تكرار شود تبديل به ابتذال مي‌شود. متأسفانه سينماي كمدي شده وجه غالب فيلمسازي در ايران. زماني ما كمدي ليلي با من است را داشتيم يا... ولي ما به كمدي‌‌اي رسيديم كه در آن احترام به تماشاگر وجود ندارد؛ فقط خنداندن تماشاگر وجود دارد و من با اين مخالفم و در اين شرايط تصور من اين است كه ساخت فيلمي مثل زن دوم اتفاقا خلاف كليشه و خلاف آنچه اكثريت به آن توجه ميكنند - به خاطر رسيدن به پول بيشتر - دارد با آنها مبارزه مي‌كند؛ طبيعي است كه خيلي هم ضربه‌پذير است.
مردم دارند به همه ما علامت مي‌دهند كه ما از آن نوع فيلمسازي خسته شده‌‌ايم؛ يعني رسيده است به درجه ابتذال. من در بيست و دومين فيلم‌ام در 57 سالگي دنبال تبليغات نيستم و سعي مي‌كنم در فيلمهايم واقع‌بين باشم و تصورم اين است كه از اين نظر زن دوم فيلم موفقي است.
خانم طائرپور، چرا آقاي الوند براي كارگرداني زن دوم انتخاب شدند؟
طائرپور: من كلا خيــــلي آدم نشانه‌خواهي هستم. مدت زمان زيادي طول كشيد تا به‌دنبال يك فرد مناسب براي ساخت اين طرح باشم ولي هميشه فكر مي‌كردم كه حكمتي در اين صبر است؛ درست زماني كه با آقاي احمد اميني در حال مذاكره براي انجام اين كار بوديم، من همزمان با وسوسه‌اي روبه‌رو بودم كه بعضي‌ها مي‌گفتند خودت بساز كه من خوشبختانه اين كار را نكردم.
خيلي مي‌خواستم كه به مسئله زن دوم از زاويه جديدي نگاه شود و مذاكرات با آقاي الوند خيلي سريع به نتيجه رسيد. زن در زندگي آقاي الوند تعريف محترمانه اي دارد و اين خيلي برايم مهم بود. اگر مردي به يك زن فقط به‌صورت غريزي نگاه كند، نمي‌تواند يك قصه راجع به عشق بسازد ولي مردي كه به عاطفه و احساس زن احترام مي‌گذارد، مي‌تواند به اين مرحله راحت‌تر نزديك شود و الان هم خيلي از همكاري با ايشان خوشحالم.
از نگاه فمينيستي در كار خبري نبود و همين نقطه قوت زن دوم است. چطور به اين نوع روايت رسيديد؟
طائرپور: من فكر مي‌كنم آنقدر حواسم بود كه از كار مراقبت كنم تا دچار گرايش‌هاي فمينيستي نشود. من در درجه اول فيلمساز مي‌بينم، آدم اهل عشق مي‌بينم و به اين نگاه نمي‌كنم كه اين سبيل دارد يا روسري.
آقاي الوند، شما به عنوان يك كارگردان چه نقطه‌نظرهايي داشتيد؟ چه شد كه اين نوع نگاه را براي ساخت زن دوم انتخاب كرديد؟
من هميشه به اين نكته اعتقاد دارم كه اگر قرار است آدمها را مجازات كنيم، بايد به اندازه گناهشان باشد. كسي رفته و مدتي نبوده، حالا پشيمان است و برگشته. اين طور نگاه نكنيم كه زن منفي و بدي است. اين فيلم در واقع شخصيت منفي ندارد و به همين دليل هم كشمكش‌ها در فيلم سخت اتفاق مي‌افتد.
مي‌شد بين 2زن كشاكش پيدا شود و... كه قبلا هم شده بود و ما را باز مي‌برد به نوع كليشه‌اي اين نوع فيلم‌ها. ما با هم توافق كرديم كه ببينيم بدون اينكه شخصيتي منفي داشته باشيم، آيا مي‌شود فيلم جذابي ساخت. در زن دوم براي اولين بار فيلمي را دقيقا از روي متن آن ساختم. اين كار را تعمدا انجام دادم و گفتم اين بار بيايم و دقيقا فيلمنامه‌اي را كه وجود دارد، فيلم بكنم.
يعني در زن دوم تجربه كرديد؟
نه. به اين دليل كه سينماي حرفه‌اي را محل تجربه نمي‌دانم؛ ضمن اينكه هر كاري تجربه است. شما 20 سال نشريه‌اي را درمي‌آوريد اما در شروع سال 21 تجربه ديگري را كسب مي كنيد زيرا مخاطب شما تغيير كرده، شرايط عوض شده و شما همان كار را مي‌كنيد؛ چون تجربه تازه‌اي را با شرايط و مخاطبين ديگر ايجاد مي‌كنيد ولي اينكه در سينماي حرفه اي در بخش خصوصي با سرمايه بخش خصوصي تجربه كنيد، من آن را قبول ندارم؛ تجربه مال جاي ديگر است.
در واقع يك نوع آزمايشي بود كه آيا من توان آن را دارم كه يك فيلمنامه را با وجه ادبي بالا بسازم يا خير و تماشاگري كه فيلم را مي‌بيند من را هم به‌عنوان كارگردان اثر ببيند و من را شناسايي كند يا خير. ريشه‌يابي و نگاهي كه در اين فيلم نسبت به موضوع زن دوم است، براي من جذاب بود كه درگيرش بشوم و اين را پذيرفته بودم كه تغييري در آن ندهم، به‌دليل اينكه ذات قضيه را مي‌پسنديدم و اين نگاه را مي‌پسندم كه توي متن از اين منظر شخصيت زن دوم را مي‌بيند و خوشبختانه زن دوم در اين فيلم شخصيتي دارد كه نمونه آن را در فيلمهاي ايراني كم ديده‌ايم.
منبع خبر : همشهري آنلاين
چهارشنبه,18 اردیبهشت 1387 - 16:35:55